Nuce Logo

پێنجشەمەی رابردوو، ڤۆلۆدیمێر زیلینسكی، سەرۆكی ئۆكراینا رایگەیاند، "(55) دیلی جەنگی رووسی بەرانبەر (215) دیلی وڵاتەكەی كە فەرماندەی هێزەكانی بەرگری لە كارگەی ئۆزڤسیتاڵ بۆ مادەی ئاسنی لە ماریۆپۆڵی تێدا بووە، كە سیبموڵی بەرگی جەنگی رووسیا بوو ئاڵوگۆڕ دەكەین."

سەرۆكی ئۆكراینا رایگەیاند، "لە چوارچێوەی پڕۆسەی ئاڵوگۆڕی دیلەكان كە ماوەیەكی زۆری خایاند، مۆسكۆ پێنج فەرماندەی سەربازی ئازاد كرد و گوازرانەوە بۆ توركیا."

تا ئێستا بایەخی رۆڵی توركیا لە سەركەوتنی ئەو رێككەوتنە بنەماكانی روون نییە، بەڵام ئاماژەیەیە بۆ رۆڵی سەرەكی توركیا لەپشت پەردەوە، ئەردۆغان یەكەم كەس بوو لە دیدارێكی كەناڵی (BPS) رایگەیاند، "ئۆكراینا و رووسیا لە گۆڕینەوەی دیلەكانیان نزیكن."

لە لایەكی ترەوە ڤاسیل بۆدنار، باڵیۆزی ئۆكراینا لە ئەنقەرە رایگەیاند، "بەهۆی پەیوەندییەكانی نێوان سەرۆك ئەردۆغان و سەرۆك زیلینسكی، ئازادكردنی پاڵەوانەكانمان نزیك بۆتەوە."

لە سەرەتای جەنگی ئۆكراینا لە (24)ی شوبات توركیا سەرجەم توانی نوێنەرانی و رووسیا و ئۆكراینا دووجار لە سەر خاكی خۆی كۆبكاتەوە.

لە مانگی تەمووزی ئەمساڵ ئۆكراینا رۆڵی سەرەكی لە رێككەوتنی مۆسكۆ و كیێڤ بە چاودێری نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ رەوانەكردنی دانەوێڵەی ئۆكراینا لە رێگەی دەریای رەش و گەرووی بۆسفۆڕ بینی.

لەسەرەتای ئەم مانگە ئەردۆغان پێشنیازی نێوەندگیری بۆ هاوكاری چاسەركردنی قەیرانی وێستگەی ئەتۆمی ئۆكراینای لە زابۆریژیا كرد.

جیرار ئۆرۆ، باڵیۆزی پێشووی فەرەنسا لە ئەمەریكا رایگەیاند، “لەسەرەتای جەنگی ئۆكراینا دیپلۆماسیەتی توركی هیچ هەڵەیەكی نەكردووە، لەلایەنی دیاریكردنی بەرژەوەندی و هاوسەنگی لەنێوان هەردوو وڵاتی شەڕكەر، لەگەڵ ئەو دۆخەی كە هەیە ئەگەر پێویست بكات سوود وەردەگرێت."

تەنانەت لەگەڵ ئەوەی ئەنقەرە فڕۆكەی بێفڕۆكەوانی سەربازی دایە ئۆكراینا، بەڵام رەتی كردەوە بچێتە پاڵ بەرەی رۆژئاوا كە سزایان بەسەر مۆسكۆ سەپاند.

لە دەریای رەش توركیای ئەندامی ناتۆ لە هاوسەنگی رابگرتن بەردەوام بوو، لەو سێ مانگەی دوایی سێ جار چاوی بە سەرۆكی رووسیا كەوت، لەپاڵ ئەوەشدا لەگەڵ ڤۆلۆدیمێر زیلینسكی گفتوگۆ دەكات، پێشتریش وڵاتانی رۆژئاوا نزیكبوونەوەی ئەردۆغانیان لە مۆسكۆ بە جاڕسكردن ناودەبرد.

لە چەند رۆژی رابردووش كە رووسیا بەهۆی سزاكانی ئەوروپا قەیرانی گازی سرووشتی لە دژ دروستكردن، ئەردۆغان چووە پاڵ كرملین، بەڵام لە لایەكی ترەوە وەزارەتی دەرەوەی توركیا پلانی رووسیای بۆ راپرسی لە چوار ناوچەی ئۆكراینا كە هێزەكانی رووسیا داگیریان كردووە، بە نا یاسایی ناوبرد.

باڵێۆزی فەڕەنسا دەڵێت، “توركیا وڵاتێكی ناوچەییە پێگەی جوگرافی بۆ فشار لەسەر لایەنە بەهێزەكان بەكار دەهێنێت، هەردوو هێزی شەڕكەر پێویستیان پێیەتی، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا رەچاوی پێگەی توركیایان كردووە."

ئەمە یەكەمجار نییە توركیا هەوڵدەدات رۆڵی نێوەنگیری ببینێت، لە سەرەتای سەدەی (21) توركیا دیپلۆماسیەتی ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بڵاوكردەوە، هەوڵیدا چاودێری دانووستاندنەكانی نێوان حكومەتی ئیسرائیل و فەڵەستین بكات.

لە ساڵی (2009) رۆڵی نێوەندگیری لە دۆسییەی ئەتۆمی ئێران بینی، سۆنەر جاگبتای لێكۆڵەر لە پەیمانگەی واشنتن دەڵێت، “سەرەڕای پاڵپشتی سەربازی ئۆكراینا، بەڵام ئەردۆغان هۆكاری سیاسی و ئابووری سەرەكی هەیە بۆ ئەوەی پارێزگاری لە پەیوەندییەكانی لەگەڵ مۆسكۆ بكات."ئەو لێكۆڵەرەر پێیوایە “ئەنقەرە بێلایەنێكی پاڵپشتی ئۆكراینایە."

توركیا رووبەڕووی قەیرانی هەڵاوسان بۆتەوە، كە رێژەی ساڵانەی گەیشتۆتە (80%) پێویستە مامەڵە لەگەڵ دراوێك بكات كە لە ماوەی ساڵێك نیوەی زیاتری بەهاكەی لەدەست داوە.

توركیا بەشێوەی سەرەكی پشت بە نەوت و گازی رووسی دەبەستێت، هەموو ئەو هۆكارانە وایكردووە ئەردۆغان رەچاوی مۆسكۆ بكات، هەروەك دوای نۆمانگی تریش هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و پەرلەمانی لە توركیا ئەنجام دەدرێت.

تا ئەو چركەساتە ئەردۆغان هەوڵدەدەن هاوپەیمانە رۆژئاواییەكانی بەتایبەت ئەمەریكا تووڕە نەكات، كە لە كۆتایی مانگی رابردوو ئەمەركیا هۆشداری دایە كۆمپانیا توركییەكانی مامەڵە لەگەڵ رووسیا دەكەن، ئەگەر هەیە رێكاری توندیان لە دژ بگیرێتەبەر.

لە دیداری رۆژی دووشەممەش گوتی، “ئێمە بەشێكین لەو جیهانە، ئێمە نە لە رۆژهەڵاتین، نە لە رۆژئاواین."