Nuce Logo

نوچەنێت

عێراق بۆ پێشخستنی پیشەسازی پترۆکیمیاوی سێ فاکتەری سەرەکی لە بەردەمدان کە هاندەری ئەو وڵاتەن لە گرنگیدان بە پێشخستنی پیشەسازی پترۆکیمیاوی و ئەو فاکتەرانە دەکرێت وەک ڕێگایەک بۆ ئایندەی ئەو بوارە پڕ سامانەی عێراق لێکدانەوەی بۆ بکرێت.

یەکەمیان: پشتبەستنی  سەرچاوەی داهاتی عێراق بە هەناردەکردنی نەوت، فاکتەرێکی سەرەکییە لە ڕووبەڕوو بوونەوەی بەردەوامی بازارەکانی عێراق لە ناسەقامگیری بازاڕی نەوت و قەیرانە پێشبینیکراوەکانی ئاڵۆزی ئەمنی و کاریگەرییەکانی لەسەر نرخی نەوت، ئەمەش دەبێتە هۆی بەریەککەوتنی بێ خواستی عێراق لەگەڵ وڵاتانی بەرهەهمهێنی نەوتی ناوچەکە، بە تایبەت سعودیەی باڵا دەست لە ڕێکخراوی ئۆپێک.

دووەمیان: داهاتی هەناردەکردنی نەوتی خاو کەمترە لە داهاتی هەناردەکردنی جۆرەکانی تری وزەی بەرهەمهێن لە پیشەسازی پترۆکیمیاوی، بە تایبەت ئەو کاتەی نرخی نەوتی خاو لە نزمترین ئاستی مامەڵەکردندا بێت لە بازارەکاندا. 

سێ یەم و کۆتایی: عێراق خاوەن سەروەتێکی فراوانی نەوت وگازە لە جیهاندا، کارکردنی عێراق لە پیشەسازی پترۆکیمیاوی دەرفەرتی زێرێن لەبەردەم حکوومەتی ئەو وڵاتە دەرەخسێنێت بۆ پەرەپێدان و زیادکردنی داهات.

ئەو سێ فاکتەرانەی ئاماژەیان پێدرا، دەرفەتن بۆ عێڕاق لە گەشەپێدانی بەردەوام بۆ هەماهەنگیکردنی زیاتر لە پێناو کارکردن لەگەڵ کۆمپانیاییە وەبەرهێنەرەکانی پیشەسازی پترۆکیمیاوی، بە ئامانجی تێرکردنی بازاری تێنووی ئاسیا بۆ جۆرەکانی وزە، هاوکات ئەو بوارەی وزە، دەبێتە هۆی دوورخستنەوەی ڕێژەی مەیدانی سیاسی و ئابووری عێراق لە ژێر هەژموونە باڵادەستەکانی ئێران. بە واتایەکی تر عێراق دەتوانێت  پەیوەندیەکانی لەگەڵ ئەمریکا بەهێزتر بکات.

ئەم گۆڕانکاریانەی سیاسەتی حکوومەتی عێراق  لەم دوایانەدا، دەرخەری ئامانج و هەنگاوەکانی عێراق ڕوونتر دەکاتەوە، بۆ گرنگیدانی زیاتر بە پیشەسازی پترۆکیمیاوی، هەروەها خواستی دووبارە دەستپێکردنەوەی کارەکانی عێراق لە پڕۆژە کۆتایی نەهاتووەکەی   بواری پترۆکیماوی ناسراو بە “نەبراس” دەخاتەڕوو.

ڕێککەوتنی ئەم دواییەی نێوان کۆمپانیای تۆتالی فەرەنسی و وەزارەتی نەوتی عێراق بۆ کارکردن لە ناوچە دەوڵەمەندەکانی وزەی عێراق، هەنگاوی نوێی عێراقن بۆ سوود بینین لەو پڕۆژانەی کە سوود بە داهاتووی پرسی ئابووری وڵاتەکەی دەگەیەنێت.

بە گوێرەی دواین ئاماری فەرمی بڵاوکراوە لە بارەی یەدەگی عێراق بۆ نەوت وگاز سەرسوڕهێنەرن، عێراق خاوەنی زیاتر لە 3.5 ترلیۆن مەتر سێجای یەدەگی گازی سروشتی یە، کە دەکاتە ڕێژەی ٪1.5 گۆی یەدەگی گازی سروشتی لە جیهاندا، بەمەش عێراق دەبێتە خاوەن (13)ـیەمین وڵاتی جیهان لە بوونی یەدەگی گازی سروشتی، جگە لە بوونی سێ یەکی گازی نەدۆزراوە لەو وڵاتە.

بەڵام ناوەندی وزەی جیهانی، پێشبینی دەکات، توانی عێراق لەبەرهەمهێنانی گازی سروشتی زیاتر لە 5 ترلیۆن مەتر سێجایە، ئەمە لە کاتێکدایە کە رێژەی ٪30 گازی سروشتی عێراق نەدۆزراوەتەوە، یاخود بەرهەم نەهاتووە.

هەرچەندە گرێبەست وڕێککەوتنەکانی نێوان عێراق و وڵاتانی بیانی  بەهۆی پرسە گەندەڵیکانەوە، ڕووبەرووی چەندین گرفت و ئاستەنگی ئەمنی و یاسایی دەبنەوە، هەمیشە وەک ئاڵنگەریەکان لە بەردەم دەستپێکردن و جێبەجێکردنی ئەو ڕێککەوتنانە دادەنرێن، بەڵام پێشبینی دەکرێت، دوای کشانەوەی  ناچاری کۆمپانیای تۆتالی فەرەنسی لە کێڵگە نەوتییە ستراتیژیەکانی ئێران، بە هۆی بڕیارە سەپێنراوەکانی ئەمریکا بۆ کێڵگەکانی باشووری ئێران(بارس)، فەرەنسا گرنگی زیاتر بە بواری وزە بە گشتی وپیشەسازی پترۆکیمیاوی عێراق بدات.

ڕێککەوتنی تۆتاڵی فەرنسی و سینۆپیکی چینی لەگەڵ عێراق، باڵادەستی ءءئێران لە کەرتی وزەی عێراق کەمتر دەکەنەوە

 هەروەها ڕێککەوتنی ستراتیژی25 ساڵەی  کۆمپانیای وزە و پترۆکیمیاوی"سینۆپێک" لەگەڵ حکوومەتی عێراق لە کێلگەکانی مەنسووریە، چین دەبێتە خاوەنی ٪44 پشکەکانی کێلگە گازییەکانی مەنسووریە، بەمەش عێراق دەتوانێت کلیلی ستراتیژی و دەوڵەمەندی لە  نەوت وگاز، بە کاربهێنێت بۆ پەرەپیدان لە پیشەسازی پترۆکیمیاوی.

پرۆژەی کۆمپانیای گازی بەسرە"BGC" بە سەرەکیترین پرۆژەی عێراق دادەنرێت، بۆ ئەوەی حکوومەتی عێراق بتوانێت پەرەپیدان لە کەرتی پترۆکیمیاوی بکات. ئەو پرۆژەیە لە ساڵی 2013، بە هاوبەشی لەگەڵ کۆمپانیای رۆیال داتش شێل بە گوژمەی زیاتر لە 17 ملیار دۆلار ڕێککەوتنی هاوبەش واژووکراوە، لەم پڕۆژەیەدا کۆمپانیای" BGC"خاوەن ڕێژەی ٪51 پشکەکان و کۆمپانیای شێل، خاوەن ٪44ـی پشکەکان و کۆمپانیای میتسویش خاوەن ٪5 پشکەکانی ئەو پرۆژەیییە.

عێراق لە چوارچێوەی ئەو پرۆژەیە، بۆ بەرهەمهێنانی گازی سروشتی، کار لە سێ کێلگەی سەرەکی دەکات، ئەوانیش(ڕومێڵە و قەرنە 1 و زوبێر). لە ساڵی 2018  کۆمپانیای BGC" رێژەی بەرهەمهێنانی گازی سروستی بۆ زیاتر لە 1035 ملیۆن مەتر سێجای گاز بەرزکردەوە، ئەمەش بەرزترین ئاستی بەرهەمهێنانی گازی سروشتییە لە مێژووی ئەو وڵاتەدا، کە دەبێتە هۆی بەرهەمهێنانی زیاتر لە 3.5 گێگاوات کارەبا و لە ئەنجامدا زیاتر لە3 ملیۆن خانەوادەی عێراق لێ ی سوودمەند دەبن.

لە دوای 2017 پلانی کۆمپانیای بەسرە بۆ گازی سروشتی، بەرزکردنەوەی ئاستی بەرهەمێنانی گازە بەرێژەی ٪70، بۆ ئەوەی بتوانێت گازی (LNG) بەرهەمبهێنێت، ئەم پلانەی عێراق ڕێککەوتنی نێوان حکوومەتی عێراق و بانکی CitiBnakـی بۆ پێدانی قەرز بە عێراق بۆ یەکەمین جار لە ساڵی 2019ـی بۆ تەواوکردنی ئەو پرۆژە ستراتیژییەی عێراقی لێکەوتەوە.

پرۆژەی نەبراس یەکەمە لەسەر ئاستی عێراق، چوارەمە لە سەر ئاستی جیهان بۆ بەرهەمە پترۆکیمیاوییەکان

بیرۆکەی پەرەپێدان لە کەرتی پترۆکیمیاوی عێراق دەگەرێتەوە بۆ ساڵی 2012، لەو کاتەی کۆمپانیای شێل ڕێککەوتنێکی هاوبەشی لەگەڵ حکوومەتی عێراق لە پرۆژەی"نەبراس" بۆ پیشەسازی پترۆکیمیاوی ڕاگەیاند، عێراق لە رێگەی ئەو پرۆژەیەوە دەتوانێت ساڵانە زیاتر لە 18 ملیۆن تۆن وزەی پترۆکیمیاوی بەرهەم بهێنێت.

پرۆژەی "نەبراس" بە گەورەترین پرۆژەی عێراق لەو بوارە لە حەدتاییەکای سەدەی ڕابردوو وە داندەرێت ئەگەر بکەویط بواری جێبەجێکردن دەبێت بە چوارەمین پرۆژەی پترۆکیمیاوی  لەسەر ئاستی جیهان. سەبارەت بە کۆمپانیاییەکانی تر، هەریەکە لە کێلگەکانی خورزوبێر لە باشوور و موسیب لە نزیک بەغداد و بێجی لە باکوور، لە لایان کۆمپانیای عێراق بۆ پیشەسازییە پترۆکیمیاویەکان ئیدارە دەدرێن.

لە ساڵی 2015 بەرپرسی یەکەمی کۆمپانیای شێل لە پرێس کۆنفرانسێکدا، ڕەزامەندی حکوومەتی  عێراقی بۆ بەرهەمە پترۆکیمیاوییەکان لە پڕۆژەی  "نەبراس"لەلایان کۆمپانیای شێل راگەیاند و دووپاتی کردەوە کە لەگەڵ کۆمپانیای "BGC" و وەزارەتی نەوت وپێشە سازی لە چوارچیوەی ئەو پرۆژەیە، پەرە بە پیشەسازی بەرهەمهێنانی پترۆکیمیاوی عێراق دەدەین.

لەو کاتەدا وەزیری پیشەسازی ئەو ساتی عێراق ، ناسر عیسەوی ووتی “ پڕۆژەی نەبراس کە بە هاوبەشی لەگەڵ کۆمپانیای شێل جێبەجێدەکرێت، لە ماوەی 5 بۆ 6 ساڵی دەستدەکات بە بەرهەمهێنانی بەرهەمە پترۆکیمیاوییەکان، دوای جێ بەجێکردنی عێراق دەبێتە خاوەنی مەزترین پیشەسازی لەسەر ئاستی ڕۆژهەڵاتی ناوەراستدا”.

 لە دوای ساڵی 2012 و واژووکردنی رێککەوتنی نیوان شێل و عێراق، سەرۆکی جێبەجێکاری کۆمپانیاییە بیانەکە بە OilPriceـی ڕاگەیاندووە، لەسەرەتا پلانی عێتاق تەنیا بەرهەمهێنانی نەوتی خاو بووە، بەڵام بە کارکردنی بەردەوام لەگەڵ کۆمپانیای بەسرە بۆ گاز توانیوامانە ڕێژەی بەرهەمە پترۆکیمیاوەیەکان بە تایبەت گازی سروشتی پاڵیوراو بۆ زیاتر لە ملیارێک مەتر سێجای ڕۆژانە زیاد بکەین، ئەمەش بە واتای سەرکەوتنی پلانەکان دێت لە جیاکردنەوەی تەواوەتی گازی میسانۆل، کە بەرهەم‌ هێنانی بە واتی سەرکەوتنی پێشەسازییەکە دیت لە عێراق و لە داهاتوودا توانایەکە زیاتر دەبێت وەک ئەو ئەزموونەی وڵاتی سعودیە لە سەرەتاییەکانیدا بۆ بەرهەم هێنانی گازی میسانۆل کردی.

بە تیشک خستنە سەر بەرهەمهێنانی میسانۆل، دەردەکەوێت کە ڕێژەی گازی ئیسان بە زیاتر لە رێژەی ٪10 لە پێکهاتەی بەرهەمەکەدا هایە، ئەمەش بە واتای کەمبوونەوەی ڕێژەی تێججوەکان دێت، بەارورد بە بەرهەمهێنانی ئەو گازە لە ناوچەکانی تر و پاڵاوگەکانی تر، بۆیە دەکرێت سروشتی جیۆلۆجی جۆری وزەی عێراق و ئاسان بەرهەمهێنانی بەرهەمەکانی پترۆکیمیاوی، عێراق بخاتە نێو ڕکابەریەکی توندی وڵاتانی ناوچەکە و دروستکردنی کاریگەریەکی ڕەها بە تەواو بوونی پرۆژەکانی، بەهۆی کەمی تێچووە لۆجستیکیەکانی.

بەرهەمی پترۆکیمیاوی ئەسیلین، یەکێکە لەو بەرهەمانەی کە زۆرترین خواستی جیهانی لەسەرە، بە تایبەت لە وڵاتی چین، کە بە 1 بۆ 1.5 ملیۆن تەن دەخەمڵێنڕیت، لە ماوەی 20 بۆ 25 ساڵی تر جیهان پێوستی بە زیاتر لە 1.3 ملیۆن تەن میسانۆل و ئەسیلین دەبێت، هەورەها ئەو لەسر ئاستی جیهان هەر هەلی کارێک لە بواری بەرهەمهێنانی ئەو بەرهەمانە داهاتەکەی لە نیوان 40 بۆ 50 دۆلاری ئەمریکی دەبێت، ئەمەش هۆکارە لە گرنگی پێدانی عێراق بۆ پرۆژەی “نەبراس”، بە تایبەت دوای دووبارە جەختکردنەوەی وەزیری ئێستای نەوتی عێراق، ئیحسان ئیسماعیل، لە پەلەکردن بۆ تەواکردنی پرۆژەی نەبراس.

سەرچاوە : Oil price