Nuce Logo

نوچەنێت

حەسەن شەریعەتمەداری لە چاوپێکەوتنێکیدا لە گەڵ رادیۆ فەرەنسەدا، پێوایە، تاکە بژاردەی دیاریکراو ئەوە نییە کە شۆڕشی ئێستا بتوانێت سیستەمی ئیسلامی بڕووخێنێت. ئەگەر خەڵک لە هێزەکانی ئۆپۆزسیۆن و ململانێی دەسەڵات لە ریزەکانیدا بێ ئومێد و نائومێد ببن، ئەوا رەنگە ئارەزووی خۆیان بەرەو چارەسەر لە ناو سیستەمەکەدا نیشان بدەن، واتە بۆ نموونە هاوپەیمانییەک لە نێوان بەناو چاکسازیخوازان و بەشێک لە حکومەت ئەو هێزە سەرکوتکەرانەی کە خەڵکیان دەوێت.

حەسەن شەریعەتمەداری، "ئەمینداری گشتی ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی ئینتقالی، رۆژنامەوان، چالاکی سیاسی کۆماریخواز و کوڕی مەرجەعێکی تەقلیدی شیعەیە و ئێستا دانیشتوی ئەڵمانیایە و لە بنەڕەتدا خەڵکی تەبریز-ە.

قەیرانەکانی سیستەمی وەڵایەت فەقیه لە ئێراندا، یەک و دوو قەیران نین. هەر لە گێژاوی سیاسی-ئابووری ناوخۆییەوە تا قەیرانی ناوچەیی و بریکارەکانی و دواجار چڕبوونەوەی گوشار و گەمارۆ نێودەوڵەتییەکان لە لایەن ئەوروپا و ئەمریکا و وڵاتانی ناوچەکە لە دژی سپای پاسداران؛ هەموو ئەمانە بە گوتەی نەک هەر شارەزایان، بەڵکو هەندێک جار بە دانپێدانانی دەسەڵاتدارانی کۆماری ئیسلامی، ئایندەیەکی تاریک بۆ رێبەری حکومەتی ئایینی ئێران و ئەو لەشکرە وێنا دەکەن کە سەرۆکایەتی دەکات.

ئەم ئایندە تاریکە یان لە بنەڕەتدا داڕمانی سیستەمی ئیسلامی چ فۆرمێک دەگرێتەبەر و گواستنەوەی ئێران و دژایەتییەکەی رووبەڕووی چ تەحەددایەک دەبێتەوە بەرامبەر بەو دۆخە نوێیە؟ لە وەڵامی ئەم پرسیارە و پرسیارەکانی تردا، دەڵێت:

"ئەوەی لە ئاسۆی ئایینیدایە ئەوەیە، کە کۆماری ئیسلامی بنکەی کۆمەڵایەتی خۆی لەدەستداوە و ژمارەی لایەنگران و سودمەندانی لەسەر گۆڕەپانی ناوخۆ و دەرەوە رۆژ بە رۆژ کەم دەبێتەوە. ئەم سیستەمە گۆڕاوە بۆ سیستەمێکی دۆڕاو کە خەریکە لە خراپبووندایە. بەڵام، هاوتەریب لەگەڵ ئەم ئاڵوگۆڕە، کۆمەڵگەی شۆڕشگێڕی ئێران، کە بەڕاستی شۆڕشێکی نوێی فیکری-فەرهەنگی یان گفتوگۆی مودێڕنی وەلاناوە، رووبەڕووی ئاستەنگەکان دەبێتەوە، لەوانە کەلێنی نێوان کەرتەکانی بەناو چینی خۆڵەمێشی و چینی ناوەند و ژن و پیاوی خەباتکار لە سەنگەری سیاسی ئێستا.

چینی مامناوەندی ئێران سەرەڕای هاوسۆزی لەگەڵ ژن و پیاوی شۆڕشگێڕ، هێشتا نەهاتوونەتە سەرشەقام. چونکە ئەم چینە پرسیاری هەیە کە هێشتا وەڵامی بۆ نەدۆزیوەتەوە: بۆ کوێ دەڕۆین؟ ئایندەی ئێران چی دەبێت؟ کێ ئامادەیە لە داهاتوودا کۆنترۆڵی کاروباری وڵات بگرێتە ئەستۆ؟ ئایا دیموکراسی بەڵێندراو، دەتوانێت داهاتوو و ئاسایشی کۆمەڵگا دابین بکات؟ ئەمانە لەو پرسیارانەن کە چینی ناوەڕاستی ئێران، هێشتا وەڵامی قەناعەتپێکەریان بۆ نەدۆزیوەتەوە.

ئەم گومانانە لەسەر ئاستی نێودەوڵەتیش ئامادەن، هەرچەندە رۆژ بە رۆژ کاڵتر دەبنەوە. لە راستیدا تا ئێستا کۆمەڵگای نێودەوڵەتی سەبارەت بە گۆڕینی رێژیم لە ئێران هیچ بڕیارێکی نەداوە و یەکێک لە هۆکارەکانیش ئەوەیە، کە ئۆپۆزیسیۆنی ئێران نەیتوانیوە وێنەی هێزێکی جێنشینی فرەیی بخاتەڕوو. بەشێک لە هێزەکانی ئۆپۆزسیۆن، بە تایبەت هێزەکانی لایەنگری پاشایەتی - هەوڵ دەدەن جۆرێک لە پلەبەندی بۆ خۆیان دروست بکەن. لە راستیدا ئۆپۆزسیۆنی ئێران هێشتا نەیتوانیوە چەمکێک بۆ ئیدارەی داهاتووی ئەم وڵاتە بخاتە بەردەم کۆمەڵگای جیهانی و کۆمەڵگای ئێران.

کۆمەڵگا چاوەڕوانی کارلێککردن لەگەڵ هێزەکانی ئۆپۆزسیۆن دەکات و هەر جۆرە پەیوەندییەکی یەکلایەنە رەتدەکاتەوە، بەتایبەتی ئەو توێژانەی کۆمەڵگا کە بە قووڵی دژە دەسەڵات و هەژموونی کەسی و گروپی و ئایدیۆلۆژین. ئەم بەشه لە کۆمەڵگا چاوەڕوانی ئەوەیه که ئەو هێزانەی له پرۆسەی شۆڕشگێڕانەی ئێستا له وڵاتدا ئازاد کراون، بتوانن بچنه پاڵ به ڕێوەبەرەکانی داهاتووی ئێران. بەشێکی کۆمەڵگا بەدوای دەسەڵاتی ناوەندیدا دەگەڕێت، بەڵام بەشێکی زۆری کۆمەڵگا دژی هەر دەسەڵاتێکی ناوەندن و خۆیان بە هاوڵاتی ئازاد دەزانن، نەک رەعیەت و ئومەت و دەیانەوێت نوێنەرەکانیان لە بەڕێوەبردنی قۆناغی گواستنەوەدا ببینن.

بۆیە تاکە بژاردەی دیاریکراو ئەوە نییە، کە شۆڕشی ئێستا بتوانێت ئەم سیستەمە بڕوخێنێت. هیوادارین ئەم شۆڕشە بگاتە ئەم ئەنجامە. بەڵام ئەگەر گەل بێ ئومێد و نائومێد بێت لە هێزەکانی ئۆپۆزسیۆن و ململانێی دەسەڵات لەناو ئەو سیستەمەدا، ئەوا رەنگە ئارەزووی خۆیان بەرەو چارەسەر لە ناو سیستەمدا نیشان بدەن. بۆ نمونە بۆ هاوپەیمانییەک لەنێوان بەناو چاکسازیخوازان و بەشێک لە هێزەکانی سەرکوتکاری حکومەت کە بە خەڵک دەڵێن: کاتێک ناتوانن بەسەرماندا تێپەڕن، لانیکەم رەزامەندیمان بدەنێ تا بتوانین گۆڕانکاری لە دەسەڵات و کۆمەڵگادا بکەین. بێگومان هیوادارم جارێکی تر خەڵک فریو نەدرێتەوە.

هەرچەندە ئەمانە هەمووی گریمانە و ئەگەری تێپەڕین بە سیستەمی ئیسلامی هێشتا زۆر بەهێزە. بەڵام نابێ ئەوەمان لە بیر بچێت کە ئێمە سەرکردایەتییەکی پلورالیستیمان دەوێت کە نوێنەرایەتی هەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگای ئێران بکات. نابێت هیچ توێژێکی ئۆپۆزسیۆن توێژەکانی دیکە دەستبەسەردا بگرێت، چونکە ئەمە دەبێتە هۆی کردنەوەی دووبەرەکی بەرفراوان و ئەگەری شکست زیاد دەکات.

هەروەها دەبێ بڵێم کە گۆڕانکارییەکانی ناو سیستەم پێش هەموو شتێک پێویستیان بە تێپەڕین لە خامنەیی هەیە و هێشتا خامنەیی بەهێزترین رووخساری ئەم سیستەمە، هەرچەندە ئەو تاکە ئەکتەر نییە. بەڵام کۆچی دوایی خامنەیی یان بە مردنی یان بە فراکسیۆنەکانی ئەم سیستەمە کە دەگەنە ئەو ئەنجامەی کە بوونی خامنەیی بەرژەوەندییەکانیان دەخاتە مەترسییەوە. 

ئاماژە هەن کە هەندێک توخمەکانی سیستەم وردە وردە گەیشتوونەتە ئەو ئەنجامەی کە خامنەیی زیاتر رێگرە لەبەردەم بەرژەوەندییەکانیان تا پارێزەری ئەو بەرژەوەندیانە. بێگومان ئەمە بەو مانایە نییە کە ئەم توخمانەی حکومەت بچنە ریزەکانی ئۆپۆزسیۆنەوە. 

رەنگە هەندێکیان بگەنە ئەو ئەنجامەی کە بۆچی خۆیان دەست بە گۆڕانکاری نادەن و بۆ نموونە دەستوور ناگۆڕن یان خۆیان لەگەڵ کۆمەڵگەی راستەقینەدا نەگونجێنن و لە هەمان کاتدا بە کۆمەڵگا بڵێن: ئێوە کە ناتوانن هەموو سیستەمەکەدا تێپەڕێنن، لانیکەم وەرن با بە یارمەتی یەکدی لە خامنەیی تێپەڕین.

سەرچاوە: رادیۆ فەرەنسا