Nuce Logo

دواى چەند كاتژمێرێكى كەم لە هێرشەكانى رووسيا بۆ سەر ئۆكراينا، ئەمەريكا رايگەياند سزاى نوێ بەسەر مۆسكۆ دەسەپێنێت، جۆ بايدن سەرۆكى ئەمەريكا، ئاشكراى كرد، "رووسيا لە سيستەمى دارايى سويفت بۆ مامەڵەى بانكى دەردەكات، كە تا ئێستا ئەو بژاردەيەكى بەردەستە دژ بە مۆسكۆ بەكار بێت."

بايدن لە بەشێكى ترى قسەكانى رايگەياند، "تا ئێستا ئەو بژدارەيە لاى ئەوروپييەكان قبوڵكراو نييە، دەيانەوێت ئەمەريكا و هاوپەيمانەكان سزاى تر بەسەر رووسيا بسەپێنن، كە كاريگەرى گەورەترى لە دوورخستنەوەى مۆسكۆ لەو سيستەمەدا دەبێت."

سيستەمى سويفت چييە؟

ئەو سيستەمە لە (1973) لە كاتى كۆمەڵەى پەيوەندى جيهانييەكانى نێوان بانكەكان دامەزراوە، بارەگەكەى لە بەلجيكايە.

بانكى نيشتيمانى بەلجيكى بە هاوكارى بانكى ناوەندى ئەو وڵاتە و بانكى يەدەگى فيدڕاڵى ئەمەريكا و بانكى ناوەندى ئەوروپا و بانكى ئينگڵتەڕا سەرپەرشتى دەكات.

سويفت كار لەسەر رەوانەكردنى دراو ناكات، بەڵام وەك سيستەمێكى بەستنەوەى پەيوەندى نێوان (11) هەزار بانك، لە زياتر لە (200) وڵات كاردەكات.

ژمارەكانى سويفت ئاشكراى دەكەن، كە لە (2021) رۆژانە (42) مليۆن نامەى گواستۆتەوە، لە (2020) رووسى پشكى لە (1.5%) جووڵە داراييەكانى لە رێگەى سويفت بووە.

لە (2014) رێكخراوى سويفت لە راگەيێندراوێكدا روونى كردەوە، "كۆمەڵەى هاوكارى جيهانى بەرانبەر بڕيارى سزادانى هەر وڵاتێك بەسەر وڵاتێكى تر بێلايەنە، ئەوە دەكەوێتە سەر دەستەى تايبەتى وڵاتەكان و شارەزايانى ياساى پەيوەست بەو بوارە."

رۆژى پێنجشەمەى رابردوو كيێڤ داواى كرد، "لە بەرانبەر هێرشەكانى بۆ سەر وڵاتەكەى مۆسكۆ لە سيستەمى سويفت دوور بخرێتەوە."

ڤۆلۆديمێر زيلينسكى لە لاپەڕەى فەرمى خۆى لە تويتەر نووسى، "بە تەلەفۆن داوام لە ئيمانوێل ماكرۆن، سەرۆكى فەڕەنسا كردووە، رووسيا لە سيستەمى سويفت دوور بخەنەوە و قەدەغەى ئاسمانى بەسەر ئۆكراينا بسەپێنن."

ئەگەر رووسيا دوورخرايەوە چ كاريگەرييەكى لەسەرى دەبێت؟

بەگوێرەى راپۆرتێكى (سى ئێن ئێن) ئەگەر رووسيا لە سيستەمى سويفت دوور بخرێتەوە، ئەوە كۆمپانياكانى بوارى ئابوورى ئەو وڵاتە ناتوانن پارە رەوانەى دەرەو، ياخود بۆ ناوخۆى ئەو وڵاتە بگوازنەوە، ئەوەش ئەو كۆپيانيا زەبەلاحانە بەتايبەت كڕيارانى نەوت و گاز تووشى شۆك دەكات.

ئێران لە (2012) لەو وڵاتانەيە لە سيستەمى سويفت دوورخرايەوە، بەو هۆيەوە نيوەى داهاتى نەوتى لە دەستدا، جووڵەى بازرگانى لە دەرەوەى خۆى لە (30%) زيانى بەركەوت. 

بەگوێرەى راپۆرتێكى (ئێن بى سى نيوز) ئەگەر رووسيا لەو سيستەمە بانكييە دوور بخرێتەوە راستەوخۆ زيان بەر ئابوورى دەكەوێت، چونكە ئەو بڕيارە واتە دەركردنى رووسيا لە سيستەمى نێودەوڵەتى دارايى، كاريگەرى تەواويش دەكاتە سەر كەرتى نەوت و گاز، چونكە زياتر لە (40%) داهاتى مۆسكۆ لە رێگەى ئەو كەرتەيە.

لە پێشكى ترى راپۆرتەكە هاتووە، پێشتر بەهۆى پڕۆگرامى ئەتۆمى ئێران، ئەمەريكا گەيشتبووە ئەو بڕوايەى كە لەو سيستەمە دووربخرێتەوە، بەڵام سەبارەت بە رووسيا كاريگەرى لەسەر وڵاتانى وەك ئەڵمانيا دەبێت.

ئايا جيهان رووسيا لەو سيستەمە دوور دەخاتەوە؟

رۆژى پێنجشەممەى  رابردوو، جۆبايدن جەختى لەسەر ئەوە كردەوە، كۆمەڵێك سزاى نوێ بەسەر رووسيا دەسەپێنێت، لەوانە چوار بانكى گەورەى رووسيا دەگرێتەوە، لەگەڵ ئەوەش بەشێك لە كۆنگرێسمانەكانى ئەمەريكا خواستى ئەوەيان هەيە رووسيا لە سيتەمى سويفت دوور بخەوە.

لە بەشێكى ترى قسەكانى بايدن ئاماژەى بەوە كرد پێويستى بە وڵاتانى ئەوروپايە، كە ئەوانەى كەمێك توندتر دەڕواننە ئەو رێكارانە، هۆكارەكەشى بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە، رووسيا سەرچاوەيەكى سەرەكى وزەيە بۆ ئەوروپا.

رێكارەكانى رووسيا

رووسيا چەند هەنگاوێكى بۆ دروستكردنى سيستەمێكى ئاڵوگۆڕى بانكى تايبەت بەخۆى هاوێشتووە، بۆ لە (20%) ئاڵوگۆڕى ناوخۆيى پشت بە سيستەمى ناوخۆيى دەبەستێت، ئەوەش زەمنينەى ئاڵوگۆڕى دارايى لەگەڵ بانكەكانى چين خۆش دەكات.