Nuce Logo

لە ديمانەکەیدا  لەگەڵ ماڵپەڕى پەیمانگاى واشنتۆن مەزڵووم عەبدى دەڵێت، ئيدارەى خۆسەرى رووبەڕووى چەندين ئاڵنگەرى و شەڕ بۆتەوە، لە (2020) هەڕەشەكانى رێكخراوى تيرۆرستى داعش سەر لەنوێ دەستى پێكردۆتەوە، دواتر هێرشەكانى توركيا بۆ سەر باكوورى سووريا دەستپێكردەوە، پاشان پەتاى كۆڕۆنا رووى لە ناوچەكەمان كرد، سەرەڕاى ئەوەش ئەو ئابلوقە ئابوورييەى خراوەتە سەرمان، ئێمە لە هەوڵى چارەسەكردنى ئەو قەيرانە داين، شەڕ كۆتاييهاتووە بەڵام خەڵك پرسيار لە داهاتووى سياسى دەكات، ئەوەش ئاڵنگەريمان بۆ دروست دەكات، ئەگەر بەراوردى خۆمان بە عەفرين و ئيدليب و ناوچەكانى تر بكەين.

لە بەشێکى ترى دیمانەکەیدا  تیشک دەخاتەسەر پەیوەندییەکانى ئیدارەى خۆسەرى لە ڕۆژئاواى کوردستان لەگەڵ هەرێمى کوردستان و بە پەیوەندییەکى باش ناو دەبات.

دەقى دیمانەى مەزڵووم عەبدى، فەرماندەی گشتی هێزەکانی سووریای دیموکرات:

ــ ئەو ئاڵنگەڕيان چين رووبەڕووتان دەبێتەوە، ئايا ياساى قەيسەر يەكێكە لەو ئاڵنگەريانە؟ چارەسەرى پێشنياز كراو چييە؟

مەزڵووم عەبدى: پێويستە هەموو لايەك ئەوە بزانن، رووبەڕووبوونەوەى سەربازى بۆ بەرەنگاربوونەوەى رێكخراوى تيرۆرستى داعش بەتەنيا بەس نييە، چونكە سەركەوتنى يەكجارى تەنيا لە سايەى پاڵپشتى ئابوورى و ئيدارى بۆ رۆژئاواى كوردستان دێتەدى، ياساى قەيسەر كاريگەریى نەرێنى لەسەر ئابووريمان هەيە، بەڵام هۆكارى سەرەكى ئەو ئاڵنگەريانە نييە، داوامان كردووە ئەو سزايانەمان بەسەر نەسەپێنن، بەڵێنێكى سەرەتايى هەيە ياساكە لادەن، بەڵام چاوەڕوانى بڕيارى فەرمين.

ــــ لەگەڵ حكومەتى سووريا پەيوەندىتان چۆنە؟

مەزڵووم عەبدى: پەيوەنديمان لەگەڵ حكومەتى سووريا بەردەوامە و نەپچڕاوە، ئێمە دەمانەوێت بگەينە چارەسەركردنى كێشەكانى نێوانمان، ئەوەى ئێمە تێيگەيشتووين دەسەڵاتى ئەسەد ئامادە نييە كێشەكان چارەسەر بكات، حكومەتى سووريا بە زمانى براوەى شەڕ گفتوگۆ دەكات، ماف بەخۆى دەدات بڕيارەكانى بەسەر ئەوانەى تر بسەپێنێت، بگەڕێتەوە بۆ پێش دەيپێكردنى خۆپيشاندنەكان لە ساڵى (2011دا(.

ــ سەبارەت بە دەسەڵاتى سووريا بۆچوونتان چييە؟

مەزڵووم عەبدى: ئێمە قبوڵ ناكەين بگەڕێينەوە بۆ قۆناغى پێشوو، ئيدارەى خۆسەرى ماوەى (10) ساڵە دروستكراوە، پێويستە حكومەتى سووريا لە رووى دەستوورييەوە دانى پێدا بنێت، سەبارەت دۆسيەى سەربازى مەبەستم (هەسەدە و ئاسايشە) پێويستە دەسەڵاتى سووريا دان بەو دوو هێزە دابنێت، بەڵام تا ئێستا ئامادە نييە ئەو هەنگاوە بنێت، گەيشتن بە چارەسەريش تەنيا بە فشارى نێودەوڵەتى دەبێت، چونكە بڕوامان وايە ئەگەر رێككەوتن لە نێوان رۆژهەڵات و رۆژئاواى فوڕات بە چاودێرى نێودەوڵەتى بكرێت، دواتر چارەسەركردنى هەموو كێشەكانى سوورياى بەدواوە دێت.

ــ ئەو هێزانە كێن، بۆچوونت لەسەر ديدارەكانى ئێستا لەبارەى سوورياوە چييە؟

مەزڵووم عەبدى: لەو ناوچەيە رووسيا و ئەمەريكا دوو هێزى سەرەكين، ئەگەر ئەو دوو وڵاتە لەسەر دۆخى وڵاتەكەمان رێككەون، بە بۆچوونى ئێمە دەتوانن دۆسيەى سووريا بەرەو پێش ببەن، هەروەك پێشمان وانييە كۆبوونەوەكانى (جنێف، ئەستانە، سۆچى) هيچ ئەنجامێكى بۆ چارەسەركردنى ئەو دۆسيە هەبێت، لايەنەكان لە چارەسەركردنى كێشەكان جددى نين، نە دەسەڵات و نە ئۆپۆزيسيۆنى نزيك لە توركيا نايانەوێت ئەو كێشانە چارەسەر بن، چونكە بەرژەوەندييان لە بەردەوامى ئەو ململانێيەدايە.

ــ ئايا رازينەبوونى ديمەشق بەهۆى ئايدۆلۆژياى بەعسە، ياخود بەهۆى پاڵپشتى دەرەكييە؟

مەزڵووم عەبدى: رازى نەبوونى دەسەڵاتى سووريا بە گفتوگۆ و گەيشتن بە چارەسەر لە ئايدۆلۆژيا و سياسەتى حزبى بەعسى عەرەبى سۆشيالستى لە سووريا سەرچاوەى گرتووە، بۆيە ئەوانەى تريش رەت دەكاتەوە.

ــ پەيونديتان لەگەڵ ئۆپۆزيسيۆن چۆنە؟

مەزڵووم عەبدى: پەيوەنديمان لەگەڵ ئۆپۆزيسيۆن باش نييە، بەتايبەت لەدواى داگيركردنى عەفرين و تەلئەبيەز و سەرێ كانى، لايەنەكانى ئەو ناوچانە مامەڵە لەگەڵ توركيا دەكەن داواشيان كرد ئەو ناوچانە داگير بكات، هەندێك پەيوەنديمان لەگەڵ ئۆپۆزيسيۆن لە مۆسكۆ و قاهيرە هەيە، هەروەها پەيوەنديمان لەگەڵ كەسايەتييە ديارەكانى ئۆپۆزيسيۆن هەيە، بەڵام پەيوەنديمان لەگەڵ ئيخوان موسلمين نييە.

ـــ وەك كوردێك پەيونديتان لەگەڵ هێزە كوردييە چۆنە، بەتايبەت من باسى هەولێر دەكەم، لەو دواييەش بەر يەكەوتن لەنێوان پەكەكە و هێزى پێشمەرگەى هەرێمى كوردستان هەبوو؟

مەزڵووم عەبدى: ئێمە لە رۆژئاوا كێشەمان لەگەڵ هەرێم نييە، پەيوەنديمان لەگەڵ حكومەت هەيە، هەوڵدەدەين پەيوەنديمان لەگەڵ هەموو پارت و سەركردەكانى هەرێمى كوردستان هەبێت، هەرچەندە لەو دواييە هەندێك ناكۆكى هەبوو، بەڵام ماوەى (20) ساڵە هيچ شەڕێك لەنێوان كورد خۆبەخۆيى لە هەرێمى كوردستان رووينەداوە، راستە نەيانتوانيوە يەكگرتوو بن، بەڵام شەڕى ناوخۆشيان نەبووە، لەگەڵ دەستپێكردنى بەهارى عەرەبى لە وڵاتانى عەرەبى رووبەڕووى شەڕى ناوخۆ بوونەوە، بەڵام ئەو شەڕە لە نێوان كورد رووينەدا، چونكە كورد ناكۆكييەكانيان بە گفتوگۆ چارەسەر دەكەن، رژانى خوێنى كورد بەدەستى كورد حەرامكراوە، ڕاستە هەندێك جار لێرە و لەوێ هەندێك مەترسى هەڵگيرسانى شەڕ دروست دەبێت، بەڵام نەبۆتە شەڕى چەكدارى.

ــ لە رووى  ناوچەييەوە "ئيبراهيم رەئيسي" مان بينى، هەندێك دانوستاندن لەسەر دۆسيەى ئەتۆمى ئێران هەيە، ئەوە كاريگەرى لەسەر دۆخى سووريا و ئيدارەى خۆسەرى دەبێت؟

مەزڵووم عەبدى: هەموو شتێك پەيوەستە بە ئەنجامى دانوستاندنەكان لەگەڵ ئەمريكا، سەبارەت بە خۆمان نامانەوێت بەشێك بين لە ململانێى ناوچەى و ئەمريكى ــ ئێرانى، ئێمە ئەوەمان بە هەردوولا گوتووە، پێويستە ئێران رۆڵى ئەرێنى لە دۆسيەى سووريا ببينێت، چونكە كاريگەرى لەسەر حكومەتى سووريا هەيە.

ــ ئەگەر ئێران لەگەڵ ئەمەريكا رێككەوت، ئايا رۆڵى ئێوە لەو ناوچەيە لاى رۆژئاوا پاشەكشە دەكات؟

مەزڵووم عەبدى: من پێچەوانەى ئەو بۆچوونەم، كێشەى ئێمە لەگەڵ ئێران پێش گەيشتنى ئەمريكا بۆ ئەو ناوچەيە چارەسەر بوو، ئێستا هيچ كێشەيەكمان لەگەڵ تاران نييە، ئەگەر چى ئێران كێشەشى لەگەڵ لايەنى تر هەبێت، بەڵام لە ئێمە دوورە و كاريگەرى لەسەرمان نييە.

ــ وڵاتانى كەنداو هەندێك هەوڵيان هەيە لەگەڵ دەسەڵاتى بەشار ئەسەد لێك نزيك ببنەوە، ئايا ئەو كرانەوە كاريگەرى لەسەر پەيوەندى ئێوە لەگەڵ ئەو وڵاتانە دەبێت؟

مەزڵووم عەبدى: گريمان كاريگەرى نابێت، بەڵام ئێمە دژى ئەو پەيوەندييانە نين لەگەڵ ديمەشق، بۆيە پێويست ناكات ئەو پەيوەندييانە لەسەر حيسابى ئێمە و گەلى سووريا بێت، ئەگەر پەيوەندييەكانيان كاريگەرى ئەرێنى لەسەر كێشەكان هەبێت ئێمە پاڵپشتيان دەكەين، بەڵام كاتێك دەسەڵاتى سووريا پێى وابێت ئەو پەيوەندييانە بەهێزى دەكاتەوە، ئەوكاتە ئەو پەيوەنديانە كاريگەرى نەرێنى دەبێت.

ــ ئايا هيوايەك بۆ گەيشتن بە ئاشتى لەگەڵ توركيا هەيە؟

مەزڵووم عەبدى: بەشێوەيەكى گشتى دەمانەوێت كێشەكانمان لەگەڵ توركيا بە گفتوگۆ چارەسەر بكەين، وەك (هەسەدە) چەندين جار روونمان كردۆتەوە، بەشێك نين لە شەڕى توركيا و پەكەكە، ئێمە ئامادەى ديداريين لەگەڵيان، كێشەى سەرەكى حكومەتى ئێستاى ئەنقەرە لێكنزيكى ئاكپارتى و مەهەپەيە، بە سەرۆكايەتى دەوڵەت باخچەلى، كە شەڕێكى دژى بە گەلى كورد راگەياندووە، بوونى هەر كيانێكى كوردى لە سووريا ڕەتدەكەنەوە، ئەوان ڕاشكاوانە گوتوويانە، "رێگە نادەين هەڵەى عێراق دووبارە بێتەوە"، بەڵام بە بۆچوونى من ئەو ئاڕاستە دوژمنكارييە بەردەوام نابێت، ئێستا بەرەو لاوازى دەچێت، لە كۆتايى لە ژێر فشارى ناوخۆى و نێودەوڵەتى هەنگاو بەرەو گفتوگۆ دەهاوێن.

ــ ئاستى پەيوەندييەكانت لەگەڵ رووسيا پێ چۆنە؟

مەزڵووم عەبدى: هەماهەنگى و پەيوەندیى سەربازيمان لەگەڵ رووسيا بەهێزە، خاڵى هاوبەشى سەربازيمان هەيە، پەيوەندى سياسيمان هەيە، دەمانەوێت رۆڵى رووسيا زياتر بێت، چونكە دەتوانێت رۆڵى زياتر لە نێوەندگيرى لەنێوان ئێمە و ديمەشق ببينێت، هەروەها رووسياش دەتوانێت كاريگەرى راستەوخۆى لەسەر دەسەڵاتى سووريا هەبێت.

ــ بەڵام رووسيا لە دەرعا هاوكارى ديمەشقى كرد و پابەندى بەڵێنەكەى نەبوو؟

مەزڵووم عەبدى: دۆخى دەرعا لێرە جياوازە، دەرعا لەرووى سەربازييەوە شكستى هێناوە، دواتر ئاشتەوايى كرا، ئێمە شكستمان نەهێنا، ئاشتەوايشمان قبوڵ نەكرد، رێككەوتنمان لەگەڵ رووسيا هەيە، بەهۆى هاتنى سوپاى توركيا داوامان كرد رووسيا بێتە ئەو ناوچەيە، ئێستا دۆخەكە ئاڵۆزترە، بۆيە بۆ رووسيا قورسە كارێكى هاوشێوەى رابردوو بكات، چونكە پێويستى بەو ناوچەيە هەيە.

ــ پەيوەندى نێوان توركيا و رووسيا لەو ناوچەيە چۆنە؟

مەزڵووم عەبدى: لەو ناوچەيە شتێك نييە رووسيا بە توركياى بدات، رووسيا هەڵوێستى خۆى روون كردۆتەوە، كە قبوڵ ناكات توركيا خاكى تر لە سووريا داگير بكات.

ــ پەيوەندييەكانتان لەسەردەمى ئۆباما دەستى پێكرد، دواتر بە قۆناغى ترامپ تێپەڕى، ئێستا بايدن سەرۆكە، كام قۆناغ لە هەموويان باشتر بوو؟

مەزڵووم عەبدى: بە ڕاشكاوانە ئێمە لە كۆبانێ ئۆبامان ناسى، دژ بە داعش هاوكارى كردين، تا كۆتايى دەسەڵاتى هاوكارمان بوو، لەگەڵ ترامپ بەردەوام بووين، بەڵام ئيدارەى ترامپ پابەندى خۆى بەستەوە بە كۆتايى هاتنى رێكخراوى تيرۆرستى داعش، لە رووى سەربازييەوە ئەوە بووە كێشەى نێوانمان، ئەو كارانەى ئيدارەى ترامپ زيانى زۆرى بەو ناوچە و دەستكەوتانەى لەگەڵ سوپاى ئەمريكا بەدەستمان هێنا گەياند، دواتر ئيدارەى ترامپ هەستى بە هەڵەكانى كرد، هەوڵى دا هەڵەكان راست بكاتەوە، ئێستا جياوازى لەنێوان ديموكراتەكان كۆمارييەكان دەبينين، بڕيارەكانى ئێستا دامەزراوەيترین، هەست دەكەين زياتر لەگەڵمان شەفافن، لەسەر پرسەكانى ناوچەكە گفتوگۆمان لەگەڵ دەكەن، پابەندن بە مانەوە لێرە و نەكشانەوەيان روونە.

ــ لێكەوتەكانى پاشەكشەى ئەمەریکا لە ئەفغانستان لەسەر ئێوە چۆن دەبێت؟

مەزڵووم عەبدى: لەسەرەتاوە دڵەڕاوكێيەك لاى هاووڵاتیيان و ناوەندە سياسيەكان هەبوو، بەڵام لايەنە سياسى و سەربازييە ئەمەريكييەكان لە ديدارەكانيان لەگەڵمان جەختيان لەسەر ئەوە كردەوە، سووريا ئەفغانستان نييە، (هەسەدە) سوپاى ئەفغانى نييە، ئەوانە دوو دۆسيەى جياوازن، هەموو لايەنەكان تەنانەت داعش و قاعيدە و دەسەڵاتى ئەسەد پێيان گوتووين، متمانە بە ئەمەريكا مەكەن، هەموو لايەنەكان دەڵێن، "ئەمەريكا بەو رێگەى لە ئەفغانستان كشايەوە بەهەمان رێگە لێرەش دەكشێتەوە دەيانەوێت ئەو هەنگاوەى ئەمريكا لە كابول ناى  بيقۆزنەوە."

ــ بۆچى دەتانەوێت سوپاى ئەمەريكا لە سووريا بمێنێتەوە؟

مەزڵووم عەبدى: ئێمە ناڵێين پێويستە سوپاى ئەمەريكا بۆ هەتاهەتايە لێرە بمێنێتەوە و پارێزگاريمان لێ بكات، بەڵام ئێمە دەڵێين، با لێرە بمێننەوە، تا دەگەينە چارەسەرێكى سياسى. ڕاستە ئێمە شەڕمان دژ بە داعش كرد و تا ئێستا بەردەوامين، بەڵام بۆ بەرەنگارى داعش پێويستمان بە چارەسەرى سياسييە، بە كورتى دەمانەوێت ئەمەريكا لێرە بمێنێتەوە تا دەگەينە چارەسەرێكى سياسى.

ــ لە كۆتاييدا بە بۆچوونى تۆ دۆخى سووريا بەرەو كێ دەچێت؟

مەزڵووم عەبدى: من گەشبينم، دەسەڵاتى سووريا ناچار دەكرێت هەڵوێستەكانى بگۆڕێت، دۆخى ناوخۆيى و ئابوورى و نێودەوڵەتى رێگە نادەن دۆخى سووريا بگەڕێتەوە بۆ ساڵى (2011) بەهەمان شێوە هێزە نێودەوڵەتييەكان هەست دەكەن پێويستە كێشەى سووريا چارەسەر بكرێت، توركيا و سووريا شەڕيان دەوێت، هيچ داهاتووێكيان نييە.

ئەو لايەنانەى داواى گفتوگۆ دەكەن، ئەوان بەرەو پێشچوون، پێم وايە ئەمساڵ هەنگاوەكانى پێشكەوتنى پڕۆسەى سياسى دەبينين.

ئەو واقيعەى لەو ناوچەيە هەيە بەرەوپێش دەچێت، لە سنوورى سووريا ــ عێراق بۆ كۆتايى سنوورى ئيدارى لە مەنبەج پێويستى بە چاودێريكردنى زياترە لە لايەن هاوپەيمانى نێودەوڵەتييەوە، ئەو چاودێرييەش تەنيا هاوكارى سەربازيى نييە، بەڵكو پێويستى بە پاڵپشتى سەركردە و پارتەكانى ئەو ناوچەيە هەيە بۆ ئەوەى زياتر بێنە ناو پڕۆسەى سياسى لە سووريا، واشنتن زۆر بەروونى ئەجێنداى سياسى لە سووريا راگەياندووە، رێگە لە هێرشى توركيا دەگرێت، ويستى رووسيا بەرەو لايەنەكانى نزيك لە واشنتنە لە دۆسيەى سووريا، فشار هەيە بۆ ئەوەى  لەرێگەى دەستوورەوە لەگەڵ ديمەشق بگەن بە چارەسەرى سياسى.

لەگەڵ ئەو هەوڵانەش پاڵنەرى زياتر هەيە بۆ برەودان بە توانا ئيدارييەكان لە بوارەكانى حكومڕانى و ئابوورى و پرۆگرامى مرۆى و كۆمەڵايەتى، لەگەڵ بيرخستنەوە و فشارى بەردەوام بۆ سەر ئەو ئيدارانە بۆ ئەوەى بە شێوەيەكى فراوانتر پابەندى ئازاديى و مافەكانى مرۆڤ بن.