Nuce Logo

(پەیمانگەى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست) كە دەزگایەكى لێكۆڵینەوەیە بارەگاكەى لە واشنتنە، لە مانگى ئازارى (٢٠٢١) لێكۆڵینەوەیەكى سەبارەت گەشەكردنى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست لە (١٠)ساڵى داهاتوو تا (٢٠٣٠)بڵاوكردەوە. لێكۆڵینەوەكە پشتى بە پێشبینى داهاتوو نەبەستووە، بەڵكو پشتى بە شیكارى واقیعى بەستووە، بە پشتبەستن بە كاریگەرى ئاراستەكانى ئێستاى ئەو ناوچەیە لەسەر داهاتوو.

ئەو لێكۆڵینەوە سێ لێكۆڵەر لە (پەیمانگەى ئیسرائیلى بۆ لێكۆڵینەوەى ئاسایشى نەتەوەیى) ئامادەیان كردووە، كە پێكهاتوون لە: دكتۆر یوئێل جوزنسكى  پسپۆڕ لە سیاسەتەكان و ئاسایشى كەنداو، دانییل راكۆف ئەفسەرى باڵاى خانەشین، كە ماوەى ٢١ ساڵ لە هەواڵگرى بەرگرى ئیسرائیلى و سوپا خزمەتى كردووه‌ ، هەروەها لێكۆڵەر ئارى هیستین پسپۆڕى سیاسەتى دەرەوەى ئەمریكا و پەیوەندى نێوان ویلایەتە یەكگرتووەكان و ئیسرائیل.

لەو دێڕانەى دواتر پوختەى ئەو لێكۆڵینەوە و روانینى ئیسرائیل بۆ رۆژهەڵاتى ناوەڕاست دەخەینەڕوو.

لێكۆڵەرانى (ئیسرائیل) چۆن پێشبینى داهاتووى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست دەكەن؟

بۆ گەیشتن بە روانینێكى واقیعى تر  بۆ داهاتوو، ئەو لێكۆڵەرانە پشتیان بە شیكردنەوەى گەشەكردنى سیناریۆكانى ئێستا لە (١٠) ساڵى داهاتوو بەستووە، كە بە بەربڵاوترین میتۆدەكانى پێشبینى كردنى داهاتوو دادەندرێت، سەرەڕاى دیاریكردنى گۆڕاوەكان، كە ئەگەرى هەیە كاریگەرى بەهێزى هەبێت لە دەیەى داهاتوو، ئەو لێكۆڵینەوە لە پرسەكان گرنگى داهاتوو بەدەست دەهێنێت، دیاریكردنى سیناریۆ جۆاوجۆرەكان پاڵنەرێكە بۆ بیركردنەوە لە كۆمەڵێك گریمانەى جۆراوجۆر، ئەوەش لەسەر بنەماى ئەو مەعریفە بەدەستهاتووەى ئێستا و رابردووە.

بنەماى یەكەم كە لێكۆڵەرەكان لەو لێكۆڵینەوە پشتیان پێى بەستووە، بریتیە لە گەڕانەوە بۆ رابردوو، لە رێگەى بیركردنەوە لە ساڵى (٢٠٢٠) كە تا ئێستا داهاتووێكى نادیارى هەیە، هیچ شتێكى دەربارە نازانین، لەبەر ئەوە ئەو لێكۆڵەرانە دەستیان كرد بە لێكۆڵینەوە لە (دیاریكردنى  نەخشەى داهاتووى جیهان) كە لە (٢٠٠٤) بڵاوكرایەوە، بەشێك بوو لە پرۆژەى ئاسایشى نەتەوەیى بۆ هەواڵگرى ئەمریكى بۆ ساڵى(٢٠٢٠)، ئەوەش هەوڵێك بوو  بۆ خۆپاراستن لەو هەڵانەى، كە لێكۆڵەران لە رێگەى شیكارى ئاراستە پێچەوانەكانى سیناریۆكان تێى دەكەوتن، كە بووە هۆى ناكۆكى لەگەڵ واقیعى ئەمرۆ، چونكە لەو بڕوایەدابوون بەجۆرێكى تر دەبێت. 
پێداچوونەوەى ئەو چۆنیەتەى كە لێكۆڵەرانى پێشوو بۆ داهاتووى ئێستا و بەراوردكردنیان بە چۆنیەتى گەشەكردنى واقیعى كردەیى ئێستامان، زۆر سوودبەخشە، بەگوێرەى قسەى دوو لە ئامادەكارانى ئەو لێكۆڵینەوەیە، لە داڕشتنەوەى روانینێكى واقیعى تر بۆ داهاتوو سوودى زیاتر دەبێت. 
 

چوار سیناریۆ لە دیدى ئیسرائیل بۆ ساڵى (٢٠٣٠):

ئیتاى برۆن جەنەڕاڵى خانەنش دەڵێت: ئەو سیناریۆیانەى ئەگەرى هەیە بۆ داهاتوو بەرجەستەبن، فاكتەرى گرنگن بۆ بڕیاڕبەدەستان، هاوكاریان دەبێت بۆ داڕشتنەوەى پلانى سیاسەتى جۆراوجۆر بۆ خۆ ئامادەكردنیان بۆ داهاتوو، لە رێگەى روانینێكى فراوانتر بۆ داهاتووى سیاسەت كۆكردنەوەى سەربازى و رێگەكانى پەیڕەوكردنى دەسەڵات.

ئەوەش لە بەهەندوەرگرتنى هەوڵى نووسەرانى ئەو لێكۆڵینەوەیە بۆ گەشەپێدانى چوار سیناریۆى گریمانەكراو، كە دەكرێت باردۆخى ساڵى (٢٠٣٠)ى لەسەر یەكێك لەو سیناریۆیانە بێت، بە پشتبەستن بە ئامانجى شیكارى ئاڕاستەكانى ئێستا، كە ئەگەرى ئەوەى هەیە داهاتووى لەسەر بڕوات، ئەوە سەرەڕاى ئەگەرى گۆڕانكارییەكان بەگوێرەى كاریگەرى لە پێشینە لە دەیەى داهاتوو لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست.

ئەنجامەكانى ئەو گۆڕانكارییە جیهانییە یەك جەمسەر دەگرێتەوە، كە ویلایەتە یەكگرتووەكان نوێنەرى هێزى جیهان دەكات، بۆ داهاتووى دوو جەمسەرى (ویلایەتە یەكگرتووەكان و چین) دەگرێتەوە، یاخود جیهانى فرەجەمسەر دەگرێتەوە، كە پێكدێت لە (ویلایەتە یەكگرتووەكان و چین و رووسیا) بۆ ئەوەش پشتیان بە كەمكردنەوەى هێزى سەربازى ویلایتە یەكگرتووەكانى ئەمریكا بەستووە، لە ژێر سایەى فراوانى چین لە میانەى پرۆژە بازرگانییەكانى لەگەڵ هەموو جیهان و هەوڵەكانى رووسى بۆ دووبارە چەسپاندەوەى خۆى، وەك لایەنێكى بەهێز لەو هاوكێشەیە.

ئەوە لەگەڵ تەرخانكردنى بەشێكى ئەو لێكۆڵینەوەیە، بۆ كوتلەكارییە سیاسیەكانى لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست بۆ نموونە (هاوپەیمانى رادیكاڵى شیعە) بە سەركردایەتى ئێران، هاوپەیمانى ئیسلامى نێوان توركیا و قەتەڕ، دۆخى ئێستاى كوتلەى ئیماراتى عەرەبى و سعوودییە.

بۆ ئەوە لێكۆڵەران ئاماژە بەو هاوكاریەى نێوان بەرە سنووردارەكان دەدەن، بەڵام ئەوە كەم روودەدات، كاتێك بەرژەوەندییەكان بەلاى ئەوە داچوون. 
هەروەك زیادبوونى (چەوسانەوەى سیاسى)یان لەو ناوچەیە گرنگى پێداوە، ئاماژەیان بە هەڵوەشاندنەوەى سنووردانان بۆ ئەو چەكانەى كە هەڕەشە لە زیادبوونى مەترسى بڵاوكردنەوەى نەوەوى دەكەن، ئەوە سەرەڕاى ستراتیژییە نا نەوەوییەكان لەو ناوچەیە، لە پاڵ ئەوەش گۆڕانى دیموگرافى (زیادبوونى ژمارەى دانیشتوان)  لە رووى كۆمەڵایەتى و ئابوورى لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست و  تیشكخستنە سەر كێشەكانى ژینگە و گۆڕانكاریەكانى تەكنەلۆژیاى خێرا.

لێكۆڵەران لە دیاریكردنى سیناریۆ گریمانەكراوەكان بۆ دەیەى داهاتوو، پشتیان بە دوو گۆڕانكارى سەرەكى بەستووە:

یەكەم:  (ئەندازەى ئامادەیى ویلایەتە یەكگرتووەكان بۆ رۆڵبینى بەهێز و كاریگەر لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست) لە رێگەى وەبەرهێنانى سەرچاوەكان و هێزى كارى سەرمایە بۆ پاڵپشتى هاوپەیمانەكانى لەو ناوچەیە.
دووەم: (گۆڕانكارییە كۆمەڵایەتى و ئابوورییەكان كە گریمانەى ئەوە دەكەن كە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست دەكرێت چۆن سەربكێشێت بۆ دوو بارە داڕشتنەوەى (نەخشەى هاوپەیمانەكانى ناوچەیى).

سیناریۆى یەكەم: بەشدارى قووڵى ئەمریكا لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاستى جێگیرە.

لێكۆڵەران پێیان وایە سیناریۆى یەكەم پشت بە بەردەوامى وڵاتانى نەوتى لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست دەبەستێت بۆ هاوكارى وڵاتە هەژارەكانى ئەو ناوچەیە، لەگەڵ پابەندى ئیدارەى ئەمریكا بۆ چارەسەكردنى كێشەكانى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست، لە رێگەى دیبلۆماسیەتى خۆپارێزى، كە پشت بە دانانى سنوورێك دەبەستێت بۆ بوونى چین و رووسیا لەو ناوچەیە.

ئەو سیناریۆیە ئاماژە بە ئەگەرى ئەوە دەكات، كە ویلایەتە یەكگرتووەكانى ئەمریكا سەركەوتوو بێت لە دانانى سنوورێك بۆ فراوانخوازى نەیارەكانى و دەستپێكردنەوەى هاوكارییەكانى لەگەڵ توركیا، كە رەوانەكردنى غازى رووسیایە بەناو خاكى توركیا، كە توركیا ئێستا وەستاندویەتى، پشتى بە جێگرەوەى تر بەستووە، هەروەها رێككەوتنى دروستكردنى كوورەى ئەتۆمى لەگەڵ رووسیا هەڵوەشاندەوە. 
لەو حاڵەتدا ئیدارەى ئەمریكا پەنا دەباتە بەر فرۆشتنى چەكى هێرشبەرى پێشكەوتوو بە وڵاتانى كەنداوى عەرەبى، لە پێناو رێگریكردن لە جێگروەى چینى و چاوشكاندنى ئێران، بۆ بەدەستهێنانەوەى خۆشەویستى توركیا لەبەرانبەر دوورخستنەوەى لە رووسیا، ئەوەش لە رێگەى هاوكاریكردنى واشنتن بۆ ئەنقەڕە سەرچاوە دەگرێت لە پێناو بەدەسهێنانى ئامانجەكانى، بۆ ئەوەى ببێتە ناوەندێكى وزە لە ناوچەى دەریاى سپى.

ئیسرائیل و لبنان و قوبرس و یۆنان و میسر گازى شل لەرێگەى توركیا رەوانەى ئەوروپا دەكەن

بۆ جێبەجێكردنى ئەو گریمانەیە، ئەمریكا لە داهاتوو فشار دەخاتە سەر هەر یەك لە ئیسرائیل و لبنان و قوبرس و یۆنان و میسڕ بۆ دروستكردنى تۆڕێكى بۆڕى گواستنەوەى گازى شل، كە لە رێگەى توركیا گازى شل بۆ ئەوروپا بگوازێتەوە،  لەو چوارچێوەیە واژۆكردنى رێككەوتنى ئاشتى بەڕێوە دەچێت بۆ دابەشكردنى قوبڕس و ناوچە ئاوییەكانى دەریاى ناوەڕاست، بە جۆرێك توركیا تواناى فراوانكردنى ناوچە ئابوورییەكانى هەبێت.

رێگە بەشار ئەسەد دەدرێت كۆتایى بە ئیدارەى كوردى لە سووریا بهێنێت

ئەو سیناریۆیە پەنا دەباتە بەر كەمكردنەوەى بوونى رووسیا لەو ناوچەیە لە رێگەى رازیكردنى بەشار ئەسەد بۆ دەستبەرداربوونى لە بنكە سەربازیەكانى رووسیا و هێزەكانى ئێران لەو ناوچەیەدا، لە بەرانبەردا سووریا دەسەڵاتى داناننى بەسەر ناوچە كوردییەكانى سووریا دەبێت، كە لە رێگەى دەستەخۆجێیەكان ئۆتۆنۆمیان وەرگرتووە.

لە سووریا ئەو كارە تەنیا لەو سنوورە ناوەستێت، بەڵكو هاوكارى كەنداویش دەگرێتەوە بۆ دووبارە بنیاتنانەوەى سووریا و گەڕانەوەى بۆ (كۆمكارى وڵاتانى عەرەبى) لەبەرانبەردا توركیا خاكى رۆژئاواى باكوورى سووریا چۆڵ دەكات، دواى ئەوەى سووریا گڵۆپى سەوزى بۆ هەڵدەكرێت بۆ تێكشاندنى جوڵانەوەى جوداخوازى كوردى لە وڵاتەكەى.

محەمەد بن سەلمان تیرۆر دەكرێت، خالید بن سەلمان جێگەى دەگرێتەوە

ئەو سیناریۆیە روانینى جیاوازە بۆ عەرەبەستانى سعوودییە، پێشبینى مردنى شا سەلمان و تیرۆركردنى محەمەد بن سەلمانى شازادەى جێنشین دەكات، بەوەش خالید بن سەلمانى وەزیرى بەرگرى دەبێتە شازادەى جێنشین.

لەو حاڵەتەدا پادشاى نوێ پەنادەباتە بەر كشانەوەى هەژموونى سعوودییە لەو ناوچەیە، لە بەرانبەردا گرنگى بە گەشەى ناوخۆى وڵاتەكەى دەدات، لە كۆتاییدا ئەوە دەبێتە هۆكارى پاشەكشەى جەنگى یەمەن و وەستانى جەنگ.
ئەو روانینە پەیوەندى ئابوورى و كۆمەڵایەتى بۆ ئەنجومەنى هاوكارى كەنداو لەگەڵ قەتەڕ بەهێز دەكاتەوە، لەبەرانبەردا قەتەڕ پەیوەندیەكانى لەگەڵ بەرەى ئیسلامى بەسەركردایەتى توركیا دەبچڕێنێت، لە هەمان كاتدا ئەو سیناریۆیە پێشبینى ئەوە دەكات ناكۆكییەكانى نێوان سعوودیە و پاكستان روو لە زیادبوون بكات، ئەوەش دەبێتە دەرچوونى كرێكارانى پاكستان لەو ناوچەیە گۆڕینى بە كرێكارانى وڵاتانى هەژارتر لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست، وەك میسڕ و یەمەن، كە دەبێتە زیادبوونى رێژەى رەوانەكردن و گەشەى ئابوورى رێژەیى لەو ناوچەیە.

هەروەها پێشبینى ئەوە دەكرێت ئایەتوڵا خامنەئى رێبەرى كۆمارى ئیسلامى ئێران بمرێت، حەسەن رۆحانى جێگەى بگرێتەوە، وا دەردەكەوێت چاوەڕوان ناكرێت هەڵگیرانى سزاكانى سەر ئەمریكا و وەستاندنى پڕۆگرامى نەوەوى لێ بكەوێتەوە.

دواى مردنى عەلى خامنەئى حەسەن رۆحانى جێگەى دەگرێتەوە

سیناریۆى دووەم: بەشدارى قووڵى ئەمریكا، بەڵام لە ناوچەیەكى ناسەقامگیر.

ئەو گریمانەیە ئاماژە بەوە دەكات ئەستەمە بەهۆى كاریگەرى پەتاى جیهانى كۆڤید١٩ دۆخى ئابوورى باش ببێت، كە دەبێتە دابەزینى ئاستى رەوانەكردنى نەوت، ئەنجامى كۆتایى هاوكارییەكانى وڵاتانى كەنداو بۆ وڵاتە هەژارەكانى ناوچەكە كۆتایى دێت، ئەوەش دەبێتە هۆى وەستانى پرۆژە نوێكانى عەبدولفەتاح سیسى سەرۆكى میسرى و هەڵوەشانەوەى پەیوەندى نێوان"میسڕ و ئیماڕات و بەحرێن و سعوودییە".
بەگوێرەى ئەو سیناریۆیە زیادبوونى هەژموونى رووسیا و چین لەو ناوچەیە، لەرێگەى گۆڕینى ئیمارات بەو پێیەى هاوكارى سەرەكى پرۆژەكان ژێرخانى میسرە، ئەوەش لە ئەنجام دا دەبێتە هۆى تەواوكردنى بنكەى سەربازى دەریایى و ئاسمانى رووسى لە سوودان، هەروەها زیادبوونى پێگەى رووسیا لە ناوچەى دەریاى سوور، ئەوەش دواى ئەوە دێت ویلایەتە یەكگرتووەكانى ئەمریكا بوونى بەهێزى خۆى لەو ناوچەیە كەم دەكاتەوە، چارەسەكردنى كێشەكانى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست بۆ خۆیان بەجێ دەهێڵێت.

ئەو سیناریۆیە لەو ناوچەیە پێشبینى روودانى قەیرانى ئابوورى دەكات، پاڵ بەرۆژهەڵاتى ناوەڕاستەوە دەنێت بەرەو شڵەژاوى گشتى بڕوات، ئەوەش دەبێتە چەوساندنەوەى زیاتر بۆ دەنگە ناڕازییەكان بەتایبەت لە جەزائیر و میسڕ و عێراق.
ئەو كارە تەنیا لەو سنوورە ناوەستێت، بەڵكو لێكۆڵەران پێشبینى روودانى كەمى ئاو دەكەن لە قاهیره‌، ئەوەش دەبێتە هۆى قەیرانى خۆراك لە میسڕ، بەهۆى بەرزبوونەوەى نرخى كاڵا سەرەكییەكان، هەروەها كاریگەرییەكانى كەمى ئاو وڵاتانى دراوسێى میسریش دەگرێتەوە، هەموو ئەوانەش دەبێتە هۆى زیادبوونى هەژموونى رەوتى ئیسلامى ڕادیكاڵ و گروپە تیرۆرستیەكان، كە سوود لەو ململانێیانە وەردەگرن، كە ناوچەكانى لیبیا و یەمەن و سووریا و عێراقى دەگرێتەوە.

لەو حاڵەتەدا لێكۆڵەران ئاماژە بەوە دەكەن كە لبنان دەگاتە دۆخى (جەنگى ناوخۆ) بەهۆى دەستوەردانە دەرەكییەكانى ئەو ناوچەیە، ئەوەش دەبێتە هۆى زیادبوونى هەژموونى شیعەى ئێرانى و باشبوونى دۆخى حوسیەكان لە یەمەن، بە پلەیەك دەتوانن لە رێگەى فرۆكەى بێفرۆكەوان ژێرخانى وڵاتانى كەنداو بكەنە ئامانج.

لەگەڵ ئەو هەموو سەرئەنجامە تاریكانەى ئەو سیناریۆیانە، بەهۆى فشارى واشنتن لەسەر وڵاتانى عەرەبى دۆخى ئیسرائیل باشتر دەبێت لەگەڵ وڵاتانى عەرەبى، بۆ تەواوكردنى هەوڵەكانى ئاشتى لەو ناوچەیە، بەڵام ئەو مانۆڕانە رێگر نین لە هەندێك بەریەككەوتنى دەسەڵاتى فەڵەستین و ئیسرائیل، پاشان سازشكردن لە رێگەى رێگەدان بە دەسەڵاتى فەڵەستینى بۆ گێڕانەوەى دەسەڵاتى خۆى.

ئەو سیناریۆیە وا وێنا دەكات، كە چۆن دەكرێت سیاسەتى ئەمریكا لە ململانێى لەگەڵ زلهێزەكان بەرەیەك بگرێتە بەر مامەڵەكردن لەگەڵ قەیارەكانى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست، كە لەوەیە ببێتە هۆى تێكچوونى سەقامگیرى ناوچەكان و داڕوخانى هاوپەیمانى كلاسیكى، كە لە كۆتاییدا كاریگەرى لەسەر دۆخى ویلایەتە یەكگرتووەكانى ئەمریكا و ئیسرائیل و هاوپەیمانە درێژ مەوداكانى دەبێت.

سیناریۆى سێیەم: شكانەوەى ویلایە یەكگرتووەكانى ئەمریكا لە حاڵەتى سەقامگیرى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست.

سووریا بۆ كۆمكارى وڵاتانى عەرەبى دەگەرێتەوە 

بەگوێرەى ئەو گریمانەیە ویلایەتە یەكگرتووەكانى ئەمریكا لە عێراق و سووریا ئەفغانستان دەكشێتەوە، هەروەها بوونى لە ناوچەى كەنداوى عەرەبى كەم دەكاتەوە، ئەوەش دەبێتە هەڵگیرسانى نەهێشتنى كۆمارى ئیسلامى، ئەو حكومە ئایینیە دەگۆڕێت بە حكومێكى عەلمانى، بەڵام پارێزگارى لە خەونى باڵادەستى بەسەر ناوچەكە دەكات، تا ئەندازەیەكى زۆر چاوتێبڕینەكانى وەك دەسەڵاتى پێشوو دەمێنێتەوە. 
لە ئەنجامى ئەوەش هاوكارى سەربازى و ئابوورى لە نێوان وڵاتانى عەرەبى دروست دەبێت، جارێكى تر لە (كۆمارى وڵاتانى عەرەبى) پێشوازى لە سووریا دەكرێت، بۆ دانانى سنوورێك بۆ هەژموونى ئێرانى لە سەر خاكى سووریا، میسڕ و شانشینى سعوودیە هاوپەیمانیەك لەو ناوچەیە پێكدەهێنن دژ بە بوونى ئێران، هەرچى ئێرانە بەگوێرەى ئەو سیناریۆیە كار دەكات، بۆ پاڵپشتى هەژموونى جوداخوازى كورد لە هەر یەك لە سووریا و عێراق، لە پێناو زیادبوونى هەژموونى خۆى لەو دووڵاتە، ئەوەش دەبێتە هۆى رێگەگرتنى توركیا بۆ گۆڕینى ئاراستەى رووباڕى ئاراس، بۆ ئەوەى ئێران لە بەشى رۆژهەڵاتى گیرۆدەى كەم ئاوى ببێتەوە.

مۆسكۆ هەوڵدەدات گۆڕانكارییە نوێیەكان لە ناوچەى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست و زیادبوونى هەژموونى ئێران بقۆزێتەوە لە چوارچێوەى رێككەوتنى گازى سروشتى، كە هەریەك لە قەتەڕ و رووسیا و ئێران و توركمانستان لەخۆ دەگرێت، كە دەبێتە زیادبوونى ئاڵۆزییەكانى نێوان توركیا و رووسیا، ئەوەش وادەكات پاڵپشتى ئەمریكا بۆ ئەنقەڕە زیاد بێت، بەو پێیەى هێزێكە بەرانبەر هەژموونى رووسیا لەو ناوچەیە.
ئەو دۆخە نوێیە پاڵ بەچینەوە دەنێت پاڵپشتى میسڕ بكات، بۆ دانانى سنوورێك بۆ هەژموونى رووسیا لەو ناوچەیە، ئەوە لە ئەنجامى رێككەوتنى گاز دێت، كە ئەوە تێچوونى زیاترى هاوردەیە لە وزە.

ئەو سیناریۆیە پێشبینى روودانى جەنگ بكات لە نێوان میسڕ لە لایەك، سوودان و ئیرتریا و ئەسیوبیا و باشوورى سوودان لە لایەكى تر، بۆ بەدەستهێنانى هاوكارى ئاواى بۆ ماوەیەكى درێژ لە پێكدادانەكان، ئەو جەنگە بە ئاشتەواییەك كۆتایى دێت بوونى چین و رووسیا لەو ناوچەیە لە لایەك یەكێتى ئەوروپا لەلایەكى تر، لە سایەى ئامادەنەبوونى ویلایەتە یەكگرتووەكانى ئەمریكا لەو رووداوانە.

بەگوێرەى ئەو سیناریۆیە، میسڕ یەكەم ئەزموونى نەوەوى لە بیابانى رۆژهەڵات تاقى دەكاتەوە، لە چوارچێوەى پرۆژەیەك ریاز هاوكارى دەكات، بۆ ئەوەى ببێتە یەكەم وڵاتى عەرەبى، كە خاوەن چەكى نەوەوى بێت، بۆ دەستبەرداربوونیشى فشارە نێودەوڵەتییەكان رەت دەكاتەوە، بەتایبەت دواى ئەوەى ئێران لە (٢٠٢٨) دەبێتە خاوەن چەكى ئه‌تۆمى تر، بۆچوونى بەهێزیش ئەوەیە كۆریاى باكوور ببێتە خاوەنى ئەو چەكە، ئەو سیناریۆیە ئاماژە بۆ پاشەكشەى هەژموونى ویلایەتە یەكگرتووەكانى ئەمریكا دەكات، لە ئەنجام دا دەبێتە هۆى زیادبوونى هەژموونى رووسى و چینى لەو ناوچەیە.

سیناریۆى چوارەم: پاشەكشەى ویلایەتە یەكگرتووەكانى ئەمریكا لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاستى نائارام.

بەهۆى ئاڵۆزبوونى ئەو ناوچەیە، عەبدولفەتاح سیسى ناچار دەكرێت دەست لەكاربكێشێتەوە

ئەو سیناریۆیە روانینێكى تاریكینى ترە، كە قەیرانى دارایى جیهانى كاریگەرى لەسەر وڵاتانى كەنداویش دەبێت، ئەوەش كۆتاییەكەى دەبێتە قۆناغى ئاڵۆزییەكان، لەئەنجام دا عەبدولفەتاح سیسى سەرۆكى میسڕ دەست لەكاردەكێشێتەوە، دەبێتە سەرەتاى قۆناغێكى ئاڵۆزى سیاسى. 
بەگوێرەى ئەو روانینە لێكۆڵەران پێشبینى هاوكارى ئیسرائیل دەكەن، لەگەڵ وڵاتانى عەرەبى لە بوارى تەكنەلۆژیا و پاڵاوتنى ئاو و كشتوكاڵ، ئەو هاوكارییە دواى قەیرانەكانى وڵاتانى كەنداو و میسر دەبێت، ئەوەش بەگوێرەى ئەو روانینەیە هاوكار دەبێت بۆ ئەوەى مامەڵەكردنى ئیسرائیل لەگەڵ وڵاتانى هاوپەیمان، لە پێناو سەركەوتن بەسەر قەیرانى گۆڕانكارى كەشوهەوا، بەبێچەوانەى ئەو وڵاتانەى هاوپەیمانى لەگەڵ ئیسرائیل رەت دەكەنەوە.

ئەو دۆخە نوێیە بۆ قەیرانە ئابوورییەكان، پاڵ بەشەپۆلێكى ناڕەزایى لەناوخۆى ئێرانەوە دەنێت، دەبێتە گەردەلولەى قەیرانە ئابوورى و كۆمەڵایەتیەكان، ئیسرائیل ئەو دۆخە ئاڵۆزە دەقۆزێتەوە لە رێگەى دەستوەردانى سەربازى بۆ كەمكردنەوەى توانا سەربازیەكانى (حزبوڵا) و وەستانى رووبەڕووى پرۆژەى نەوەوى ئێرانى، ئەوەش جەنگى (سێ رۆژەى) نێوان حزبوڵا و ئیسرائیلى لێ دەكەوێتەوە. 
لەو جەنگەى كە ئیسرائیل حزبوڵاى لە خاكى لبنان بە ئامانج گرتبوو، بەهۆى بۆردومانەكان ژێرخانى ئابوورى لبنانى زیانى گەورەى بەردەكەوێت، ئەوەش دەبێتە هۆى ئەوەى رێگرى بكرێت لە بەهێزبوونى توانا سەربازییەكانى هێزەكانى حزبوڵاى لبنانى.

لەگەڵ ئەوەشدا ئەو دۆخە ئاڵۆزەى ئابوورى بووە هۆكارى تێكچوونى فەرمانڕەواى عەبدوڵاى هاشمى لە ئەردەن لە لایەن هێزە ئیسلامیەكانەوە كودەتاى بەسەر دەكرێت، ئەوەش دەبێتە زیادبوونى ئاڵۆزى لەگەڵ ئیسرائیل لەو ناوچەیە و هەڵوەشاندنەوەى رێككەوتنى ئاشتى لەگەڵ ئەردەن، كە لە ١٩٩٤ واژۆكراوە، ئەوەش ئیسرائیل ناچار دەبێت شوورایەكى فراوان بۆ پاراستنى سنوورەكانى رۆژهەڵات بە درێژایى ئەردەن بكات. 
بەگوێرەى ئەو سیناریۆیە غەز دوویارە خاكەكانى رووبەڕووى داگیركارى دەبێتەوە لە لایەن هێزەكانى ئیسرائیل، دەبێتە هۆكارى هەڵوەشانەوەى دەسەڵاتى فەڵەستین، ئەوەش گۆشەیەكە لەوانەى ئاماژە بە كشانەوەى ویلایەتە یەكگرتووەكانى ئەمریكا و جێهێشتنى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست دەكات، كە تووشى بۆشایى زلهێزەكان دەبێت، لە ئەنجام دا ئیسرائیل هەژموونى سەربازى خۆى دەچەپێنێت، بەڵام بەبێ دانووستان لەوانەیە هەندێك دەستكەوتى كورد مەودایان هەبێت، كە چەندین قەیرى فرەلایەنى لێ دەكەوێتەوە.  

سه‌رچاوه‌ : ساسه‌ پۆست