Nuce Logo

وەرگێڕانی: هیوا جاسم

داڤۆس" لە سەردەمی زیرەكیی دەستكرددا، لە ژێر دروشمی "هاوکاری بۆ سەردەمێکی زیرەکتر"، کۆڕبەندی ئابووری جیهانی "داڤۆس 2025" دووشەممەی ڕابردوو 55ەمین دانیشتنی ساڵانەی خۆی کردەوە ئەم چالاکییە یەکێکە لە دیارترین پلاتفۆرمە جیهانییەکان کە سەرکردەکانی حکومەت و خاوەنکاران و شارەزایان لە سەرانسەری جیهانەوە بۆ خۆی ڕادەکێشێت بۆ گفتوگۆکردن لەسەر پرسە جیهانییەکان.

سەرەڕای هەمەچەشنی بابەتەکان لە کارنامەی "داڤۆس ٢٠٢٥" کە نادڵنیایی جیۆپۆلەتیکی و گرژییە ئابووری و بازرگانییەکان و ئامانجەکانی کەشوهەوا لەخۆدەگرێت، چاپی ئەمساڵ بە کاراکتەری تەکنەلۆژی زاڵ بوو، تەنانەت بە شێوەیەکی سەرنجڕاکێش، کە کۆڕەکەی کردە شتێکی وەک... کۆنفرانسی زیرەکی دەستکرد، لەگەڵ یەکێک لە میحوەرە سەرەکییەکان کە تایبەتە بە... بۆ داڤۆس ٢٠٢٥، بۆ قسەکردن لەسەر زیرەکی دەستکرد وەک "هێزێکی بزوێنەری ئابووری و کۆمەڵگا."

زیرەکیی دەستکرد، كرۆكی گفتوگۆکانە

بەگوێرەی ڕاپۆرتێک کە گۆڤاری فۆڕچن ئامادەی کردووە لە ماوەی كۆڕبەندی داڤۆس ٢٠٢٥ زیاتر لە ٢٠ دانیشتن تەرخانکراوە بۆ ئەوەی ڕاستەوخۆ تیشک بخرێتە سەر بواری زیرەکیی دەستکرد و ڕۆڵی لە پەروەردە و کار و ئابووریدا، وە چۆنیەتی کاریگەری لەسەر جیۆپۆلیتیک و پێویستیی ڕێكخستنی.

لەم کۆڕبەندەدا زۆرێک لە نوێنەرانی کەرتی AI بەشداری دەکەن، کە تێیدا سەرکردەکانی جیهان کۆدەبنەوە و باس لە دیارترین هێڵە فراوانەکانی ڕەوتی ئەم تەکنەلۆژیایە دەکەن، دیارترینیان سام ئاڵتمان، هاوبەشی دامەزرێنەری کۆمپانیای OpenAI، یانن لێکۆن، بەرپرسی کۆمپانیای مێتا ئەی ئای و مستەفا سلێمان، هاوبەشی دامەزرێنەری کۆمپانیای ئینفلێکشن، جگە لە پێشەنگی کۆمپانیای ئای ئای ئەندرۆ نگ، و هاوکارانی.

زیرەكی دەستكرد دەستی بەسەر داڤۆسدا گرت

باس لە باڵادەستیی بەرچاوی زیرەکیی دەستکرد لە ڕووداوەکانی کۆڕبەندی داڤۆس لە ساڵی ٢٠٢٥ لە ڕاپۆرتێکدا کرا کە لەلایەن کەناڵی سی ئێن بی سی لە ژێر ناوی “شێتیی زیرەکیی دەستکرد دەستی بەسەر داڤۆسدا گرتووە” بە پێی ڕاپۆرتەکە، "ڕێگای ڕۆیشتن" گۆڕاوە بۆ داڤۆس، خاڵی سەرەکیی کۆڕبەندی ئابووریی جیهانیی بووەتە بوارێك بۆ براندەکانی وەک ئینتل، سەیلزفۆرس و وۆرکدەی بۆ نمایشکردنی بەرهەمە پەیوەندیدارەکانیان بە AI، ئاماژە بەوە دەکەن کە کۆمپانیاکانی تەکنەلۆژیا دەستیان بەسەر کاتڤۆڵکەکەدا گرتووە ساڵ، هەروەک چۆن کۆمپانیاکانی کریپتۆ لە ساڵانی پێشوودا کردوویانە.

جەختكردن و بایەخپێدان لە کارنامەی داڤۆس ٢٠٢٥ لەسەر زیرەکیی دەستکرد پرسیاری گەورە لەسەر ئەو هۆکارانە دەوروژێنێت کە پاڵ بە ڕێکخەرانەوە دەنێت بۆ گۆڕینی ئامانجەكە وەك ئەوەی بە کۆنفرانسی زیرەکیی دەستکرد دەچێت لەبری کۆنفرانسی ئابووری، وەک لە ڕاپۆرتێکی “Business Insider”دا ئاماژەی پێکراوە کە پێداچوونەوەی بۆ کراوە لەلایەن ماڵپەڕی “ئابووری سکای نیوز عەرەبی”ەوە “ئەم ڕەوتە شتێکی سەرسوڕهێنەر نییە، بە لەبەرچاوگرتنی بووژانەوەی تەکنەلۆژیای زیرەکیی دەستکرد، کە وایکردووە کۆمپانیاکان بەم ئاراستەیە بڕۆن.

ڕاپۆرتەکە لە زاری میهیر شوکلا، بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای ئۆتۆماتیکی ئەنیوێرەوە نووسیویەتی، ئەمساڵ گفتوگۆکان سەبارەت بە زیرەکی دەستکرد لە زیادەڕەوی گۆڕاوە بۆ پرسیارکردن سەبارەت بە واقیعی پراکتیکی، ئەوەش ئاشکرای دەکات کە بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیاکان ئێستا بەدوای زیرەکی دەستکرددا دەگەڕێن، چونکە بە فێنکیان دەزانن، بەڵام ئەرکی ئێستا ئەوەیە بۆ دۆزینەوەی بەهای ڕاستەقینەی.

هۆکارەکانی بۆچی AI قسەی داڤۆسە؟

هیلدا مەعلوف، ڕاوێژکاری AI کە بڕوانامەی ئۆکسفۆرد بەدەستهێناوە، ڕایگەیاندووە، پیشەسازیی تەکنەلۆژیا هەمیشە ئامادەیییەکی گەورەی لە داڤۆس هەبووە، لەگەڵ بیل گەیتس و مارک زوکەربێرگ، بەڵام ئێستا کۆمپانیای AI بە خێراییەکی بێ وێنە زاڵە بەسەر گفتوگۆکاندا، بە لەبەرچاوگرتنی توانای ڕاکێشانی سەرسوڕهێنەر بڕی سەرمایە، هەروەها دروستکردنی هەستی هەردوو سەرسوڕمان و ترس، داڤۆس ٢٠٢٥ بە شێوەیەکی زۆر سەرنجی لەسەر زیرەکیی دەستکردە، چونکە ئێمە شایەتی گۆڕانکارییەکی چۆنایەتیین لە شێوازی کارکردنی ئابووری جیهانیدا، چونکە زیرەکیی دەستکرد چیتر تەنها ئامرازێک نییە بۆ شیکردنەوە داتا، بەڵام بووەتە بزوێنەرێک بە شێوەیەکی سەرەکی بۆ بەرهەمهێنان و داهێنان، ئاماژە بەوە دەکات کە زۆر کۆمپانیای گەورە هەن کە دەستیان کردووە بە پشتبەستن بەم تەکنەلۆژیایە بۆ پەرەپێدانی بەرهەمی نوێ، و تەنانەت بەرزکردنەوەی ئەزموونی کڕیارەکان ئەگەر سەیری ئامارەکان بکەین ، بۆمان دەردەکەوێت کە وەبەرهێنانە جیهانییەکان لەم بوارەدا بە خێراییەکی بێ وێنە گەشە دەکەن، ئەمەش پشتڕاستی دەکاتەوە زیرەکیی دەستکرد هۆکارێکی بنەڕەتییە بۆ بنیاتنانی ئابووری داهاتوو، و ئەم ڕەوتە هەر بابەتێكی ساكار نییە، بەڵکو پێویستییەکە بۆ هەر وڵاتێک کە بیەوێت پارێزگاری لە ئابوورییەکەی بکات توانای کێبڕکێ لە بازاڕی جیهانیدا.

مەعلوف ئاماژەی بەوەدا کە زیرەکی دەستکرد دەستیکردووە بە پێکهێنانی بەشێکی دانەبڕاو لە ژیانی ڕۆژانەمان و ڕوونترین نموونەی ئەمەش ناساندنی مۆدێلەکانە لەلایەن بەرهەمهێنەرانی مۆبایلەوە کە توانای جێگیرکردنی ئەم تەکنەلۆژیایەیان هەیە، بە زانینی ئەوەی کە نەوەی نوێی زیرەکی دەستکرد کە لە کۆتایی ساڵی ٢٠٢٢ شێوازی کارلێککردنمان لەگەڵدا دەگۆڕێت ڕەوتی ڕووداوەکانی ڕۆژانە، وەک چۆن ئەپڵیکەیشنە زیرەکەکان ئێستا دەتوانن یارمەتیمان بدەن لە هەموو شتێکدا، لە تەندروستییەوە تا پەروەردە و تەنانەت لە ڕێکخستنی کاروباری ڕۆژانەمان بۆ نموونە لە چاودێری تەندروستیدا، بووەتە هاوكارێك و بەرنامەکانی زیرەکیی دەستکرد یارمەتیدەرن بۆ دەستنیشانکردنی هەندێک نەخۆشی خێراتر، و لە پەروەردەدا، زیرەکی دەستکرد دەتوانێت ئێستا یارمەتی داڕشتنی پڕۆگرامەكان بدات کە بەپێی پێویستییەکانی هەر قوتابییەك گونجاوە لەگەڵ ئەم گۆڕانکارییە گەورەیە، تێدەگەین بۆچی گفتوگۆکان لە داڤۆس ٢٠٢٥ لەسەر بابەتی زیرەکی دەستکرد، وەک چۆن هەموو جیهان چاویان لێیە بزانن ئەم تەکنەلۆژیایە لە ڕۆژ و مانگەکانی داهاتوودا چ گۆڕانکارییەک بەدوای خۆیدا دەهێنێت.

بە گوتەی مەعلوف، ئەو خاڵەی کە ناتوانرێت پشتگوێ بخرێت و کە کۆڕبەندی داڤۆس ٢٠٢٥ پاڵدەنێت بۆ ئەوەی سەرنجی لەسەر زیرەکی دەستکرد بێت ئەوەیە کە ئەم تەکنەلۆژیایە بووەتە پرسێکی جیۆپۆلیتیکی بە شێوەیەکی نایاب، بەو پێیەی وڵاتانی گەورەی وەک ئەمریکا و چین کێبڕکێیەکی توندیان هەیە بۆ سەرکردایەتیکردن لەم بوارە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە زیرەکی دەستکرد توخمێکی بەهێزییە لە هەموو شتێکدا لە ئابوورییەوە تا بەرگری، و بۆیە گفتوگۆکانی کۆڕبەندەکە دەست دەخاتە سەر نیگەرانیی ڕوون سەبارەت بەو گرژییە جیهانیانەی کە لەسەر تەکنەلۆژیا سەرهەڵدەدەن و چۆن ڕووبەڕوویان ببنەوە، بەجۆرێک کە زیرەکیی دەستکرد هەروەها داڤۆس شاهیدی داوای هاوکاری نێودەوڵەتییە بۆ دانانی چوارچێوەی ڕێکخراوەیی کە دڵنیابێت لەوەی ئەم تەکنەلۆژیایە بە شێوەیەکی ئەخلاقی و دادپەروەرانە بەکاردەهێنرێت.

تەکنەلۆژیا و داڕشتنەوەی ئابووری و سیاسەت

جۆزێف زۆگبی، شرۆڤەکاری تەکنیکیی ڕایگەیاند، یەکێک لە هۆکارە دیارەکان بۆ گرنگیدان بە زیرەکیی دەستکرد لە کۆڕبەندی داڤۆس بۆ ئەمساڵ خێرایی پەرەسەندنی ئەم تەکنەلۆژیایە لە ئێستادا باس لە سیستەمی پێشکەوتوو دەکات کە توانای ئەنجامدانی ئەرکەکانی هەیە کە تایبەتە بە مرۆڤەکان، ئاماژە بەوە دەکەین کە ئەم تەکنەلۆژیایە دەرفەتی گەورەی هەڵگرتووە بۆ باشترکردنی بەرهەمهێنان و داهێنان، بەڵام لە هەمان کاتدا پرسیاری گەورە دەوروژێنێت سەبارەت بە چۆنیەتی بەڕێوەبردنی و دڵنیابوون لە بەکارهێنانی بەرپرسیارانە ، سروشتییە کە مەکۆیەکی ئابووریی وەک داڤۆس سەرنجی لەسەر دامەزراندنی چوارچێوەی ڕێکخراوەیی ڕوون بێت کە ڕێگری بکات لە ئیستغلالکردنی ئەم تەکنەلۆژیایە بە شێوەیەک کە زیان بە کۆمەڵگاکان بگەیەنێت.

زۆگبی وتی یەکێک لەو پرسە نیگەرانکەرانەی کە ئەمساڵ لە داڤۆس باس دەکرێت، ئەگەری دووبارەکردنەوەی هەڵەکانی سۆشیال میدیایە بۆ AI، بەتایبەتی کاتێک باس لە بڵاوکردنەوەی زانیاری هەڵە دەکرێت، هەروەها سام ئاڵتمان لە مەکۆکەدا دەبێت بۆ بەرگریکردن لە تەکنەلۆژیا نوێیەکە و ڕوونکردنەوەی چۆنیەتی دەتوانرێت دڵنیا بکرێتەوە دووبارە نەکردنەوەی ئەو هەڵانەی کە تەکنەلۆژیاکانی تر لە ڕابردوودا کردوویانە.

زەغبی ئاماژە بەوە دەکات کە کۆڕبەندەکە باس لە كێشەی تەکنیکی و ژینگەیی پەیوەست بە زیرەکیی دەستکردیش دەکات، بەو پێیەی کارپێکردنی ئەم تەکنەلۆژیایە پێویستی بە بڕێکی زۆر وزە هەیە، ئەمەش دەبێتە هۆی زیادبوونی دەردانی کاربۆن ئەگەر چارەسەری وزەی پاک بۆ کارپێکردنی وەرنەگیرێت.

تەحەدای ئەمنیی هەیە کە پەیوەندی بە پاراستنی سیستەمی زیرەکی دەستکردەوە هەیە لە هاککردن یان خراپ بەکارهێنانی، ئەمەش ئاشکرای دەکات کە گفتوگۆکە لە داڤۆسدا گرنگیی بە بەدەستهێنانی هاوسەنگیی لە نێوان پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا و ڕەچاوکردنی ژینگەیی و ئەمنیدا دەبێت، بۆ دڵنیابوون لە داهاتوویەکی بەردەوام و پارێزراو بۆ ئەم تەکنەلۆژیایە.