Nuce Logo

وەرگێڕانی: ئیسماعیل تەها 

بەگوێرەى نوێترین راپرسى لە تورکیا بەراورد بە رابردوو پارتى دادوگەشەپێدان و رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆکى ئەوپارتە کە لە هەڵبژاردنەکانى (31) مانگى ئادارى ئەمساڵ پارتى گەلى کۆمارى (جەهەپە) سەركەوتوو بوو، ئێستا ئاكپارتی رێژەی دەنگەكانی پێشكەوتۆتەوە، بەشێك لە جەنگدەرانی پارتی گەلی كۆماری پاشەکشەیان کردووە.

لە کۆتایى مانگى رابردوو کۆمپانیاى ئەکسەوى دوو ئەنجامى راپرسى بڵاوکردەوە، کە جیاوازیەکى کەم لە نێوان ئەو دوو پارتە هەبوو، جەهەپە لە پلەی یەكەمە رێژەى دەنگەکانى (32.6%) ئاکپارتى لە پلەی دووەمە رێژەى دەنگەکانى (30.5%) دەنگەكانی بەدەست هێناوە، بەوەش رێژەكەی زیاتری دەنگی جەهەپە كەمترە لە دوو پلەی (100)ی، پاشان پارتی نەتەوەیی لە پلەی سێیەم دێت، رێژەی دەنگەكانی لە (9.9%) لەپێش پارتی دیموكراسی و یەكسانی گەلانە، كە لەلایەن كوردەوە پاڵپشتی دەكرێت، رێژەی دەنگەكانی لە (8.3%) ئی پارت رێژەی دەنگەكانی پاشەكشەی كردووە بۆ لە (4.7%) پاشان پارتی رەفای نوێیە رێژەی دەنگەكانی لە (4.3%) پاشان پارتی نەسرە رێژەی دەنگەكانی لە (3.5%).

عەبدوڵا گولەر، سەرۆكی فراكسیۆنی پەرلەمانی پارتی دادوگەشەپێدان دەڵێت، "پێمانوایە جارێكی دیكە دەنگدەران دەگەڕێنەوە بۆ پارتەكانمان."

هەڵەكانی ئۆپۆزسیۆن

موراد تەكین، چاودێری سیاسی دەڵێت، لە كاتێدا ئۆپۆزسیۆن بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختە فشار لەسەر حكومەت دەكات، رەجەب تەیب ئەردۆغان ئاماژە بەوە دەكات، " كە هاوپەیمانی شەعب " پێكهاتووە لە ئاكپارتی، بزووتنەوەی نەتەوەیی، یەكێتی باڵا، هوداپار" هەموو پلانەكانی بۆ ئەوەیە ساڵی (2028) هەڵبژاردن بكرێت.

سەرۆكی توركیا جەخت لەسەر ئەوەش دەكاتەوە، ئەو گفتوگۆیانەی سەبارەت بە هەڵبژاردنی پێشوەختە لەناو ئۆپۆزسیۆن ئامانجەكەی داپۆشینی ململانێی ناوخۆیانە."

تەكین پێیوایە، جەهەپە لەسەر لێواری گەڕانەوەیە بۆ پلەی دووەم، ئەوەش بەهۆی بە فیڕۆدانی ئەو دەستكەوتە گەورەی لە هەڵبژاردنی (31)ی ئاداری ساڵی رابردوو لە ئەنجوومەنی شارەوانییەكان بەدەستی هێنا، راپرسییەكان دەریدەخەن كە ئەو بۆشایە گەورەی نێوان جەهەپە و ئاكپارتی هەبوو كەمبۆتەوە، ئەوەش لە كاتێدایە قەیرانێكی گەورەی ئابووری ئێستا رووی لە توركیا كردووە، بارگرانی گەورەش لە ئەستۆی هاووڵاتیانیانی توركیایە.

ئەو چاودێرە جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە، هۆكاری سەرەكی پاشەكشەی جەهەپە نەبوونی كاری لەپێشینەیە، كە بۆ كورتبینی سیاسی دەگەڕێتەوە، بەهۆی ئەوەی ناتوانێت دیدگایەكی هەبێت بۆ رێكخستنی كێشەكانی بەردەمی كە كامیان مەترستیدارترە، چ لەسەر ئاستی بەڕێوەبردن بێت، چ لەسەر ئاستی ململانێ بێكۆتاكانی ناوخۆی ئەو حزبە بێت، بۆیە ئاكپارتی بەبێ هەوڵی گەورە دەتوانێت پێگەی خۆی بۆ پلەی یەكەم بگێڕێتەوە.

موراد لە بەشێكی دیكەی قسەكانی دەڵێت، "ئەمڕۆ گەورەترین كێشە كە تووشی پارتی گەلی كۆماری بووە، ئەگەری ئەوە هەیە دادگای تێهەڵچوونەوە پاڵپشتی زیندانیكردنی ئەكرەم ئیمامئۆغلۆ، سەرۆكی شارەوانی ئیستەنبۆڵ بكات، كە لە مانگی كانوونی یەكەمی ساڵی (2022) بڕیاری زیندانیكردن و قەدەغەكردنی چالاكی سیاسی بۆ دەرچووە بە تۆمەتی سوكایەتی بە ئەندامانی لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكان، ئاشكرایە خەڵكێكی زۆر لە ئەندامانی جەهەپە چاوڕوانی دەرچوونی بڕیاری قەدەغەكردنی سیاسی دەكەن دژ بە ئیمامئۆغلۆ دەكەن، كە بە چەكێكی زۆر گرنگی دەزانن لە دەستی حزب بۆ پاڵپشتی مەنسوور یاڤاش، سەرۆكی شارەوانی ئەنقەرە.

تەكین پێوایە سیاسەتی گفتوگۆ كە ئۆزگور ئۆزال، سەرۆكی جەهەپە پەیڕەوی دەكات، كە بە سیاسەتی ئاساییكردنەوە ناسراوە وایكرد ئەو حزبە دیدی بەهێزی لای بنكەی جەماوەری ئۆپۆزسیۆن لەدەست بدات، چونكە زۆربەی دەنگەری ئەو حزبە و ئۆپۆزسیۆن بەگشتی سیاسەتێكی ئاراستەكراو بەرەو ئەنجامیان دەوێت، نەك سیاسەتی كاردانەوە.

ئەو چاودێرە دەشڵێت، ئەوە كێشەی ئۆزالە، لە میانەی كرانەوەی رێگەی خۆویستانە لەبەردەم ئەردۆغان، ئەوەش بە باسكردنی هەڵبژاردنی پێشوەختە كە وادەكات ئەردۆغان جارێكی دیكە خۆی كاندید بكاتەوە، پێش ئەوەی وادەكەی خۆی تەواو بكات، ئەوەش ئەو هەڵەیە بوو پێش سەرۆكی ئێستای جەهەپە، كەمال كلیچدارئۆغلۆ، سەرۆكی پێشووی ئەو پارتە كردی، كە لە وتارەكەی گوتی، لەو نزیكانە لە سندووقەكانی هەڵبژاردن سەردەكەوین.

جووڵەكانی باخچەلی

لە هەمانكاتدا دەولەت باخچەلی، سەرۆكی پارتی نەتەوەیی (مەهەپە) كە هاوپەیمانی ئاكپارتییە، بە شێوەیەكی جیاواز لە گوتار و لێدوانە توندەكانی دەستی بە جووڵە كردووە، پێشتر رەخنەی توندی لە ئۆپۆزسیۆن دەگرێت، بەڵام هەفتەی رابردوو جووڵەكانی باخچەلی بووە جێی سەرنجی چاودێرانی دۆخی سیاسی توركیا كە لەو ماوەیە ئۆپۆزسیۆن فشار دەكات لەپێناو هەڵبژاردنی پێشوەختە، ئەوەش لە كاتێدایە ئەردۆغان و باخچەلی دەیانەوێت تەركیز بخەنە سەر پڕۆژە دەستووری نوێ لە پەرلەمانی وڵاتەكەیان.

لە كردنەوەی ساڵی نوێی یاسادانی پەرلەمان دەولەت باخچەلی تەوقەی لەگەڵ ئەوانە كرد كە پێشتر رەخنەی توندی لێدەگرتن، بە تەوقەكردن لەگەڵ ئۆزگور ئۆزال، سەرۆكی جەهەپە دەستی پێكرد، گوتیشی، هیواخوازم ئێمە هەستی یەكتر بریندار نەكەین، هەندێك لێدوانیش كە دەیدەین، لە خانەی سیاسەتەوە زیاتر نییە، ئۆزالیش پاساوی قبوڵكردنی تەوقەكەی بە رەچاوكردنی تەمەنی هێنایەوە.

باخچەلی تەوقەی لەگەڵ ئەحمەد داودئۆغلۆ، سەرۆكی پارتی ئایندەش كرد، كە پێشتر هێرشی توندی كردبووە سەری و گاڵتەی پێكرد بوو، بەڵام ئەمجارە جەختیشی لەسەر ئەوە كردەوە، توركیا پێویستی بە ئەزموونەكانیەتی لەو قۆناغە.

ئەوەشی زۆر مایەی سەرسوڕمان بوو، باخچەلی رووی كردە پارتی دیموكراسی و یەكسانی گەلان، كە پاڵپشتی كورد دەكات، كە بە توندترین نەیاری خۆی دەزانین و تەوقەی لەگەڵ كردن و پیرۆزبایی دەستپێكی خولی نوێی لێكردن.

چاودێران و رۆژنامەنووسانی تورك پێیانوایە، ئەو گۆڕانە لە ناكاوە لە هەڵسوكەوتی باخچەلی ئامانج لێی زەمینەسازییە بۆ گفتوگۆ لەگەڵ ئۆپۆزسیۆن بۆ دەستوورێكی نوێ، ئەوەش بە راسپاردنی ئەردۆغانە، بە هەمانشێوەش بەهێزكردنی بەرەی ناوخۆی توركیا بەهۆی ئاڵۆزبوونی دۆخی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و هەڕەشە دەرەكییەكانی توركیا.

سەرچاوە: شەرقولئەوسەت