راهێنەرێکی پەروەردەیی: زۆربەی گەنجان ئالودەی بە کارهێنانی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان بوون
نوچەنێت-تایبەت
نوچەنێت: مەترسی تۆرە کۆمەڵایەتیەکان لەسەر گەنجان چییە؟
فەریق حمە ساڵح: تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان دەتوانرێت بە شێوەیەکی گونجاو و بەسوود بەکار بهێنرێت و بە پێچەوانەشەوەئەوەی ئێستا دەبینرێتبونەتە خوپێگرتن بۆ زۆربەى منداڵان و گەنجان، بە جۆرێک کۆنتڕۆڵکراون لەلایەن کەسانى ترەوە کە زیانیان پێدەگات.هەندێکى تریشیان ئالودەى یارییە ڤیدیۆییەکان بوون کە وایان لێدەکات هیچ کاتێکیان نەبێت بۆ تێکەڵاوبونیان لەگەڵ کەسانیتردا ، لەئەنجامدا کێشەى تەنیایی و بێزاربوون لەناو هەرزەکاران و منداڵان بەرەو زیادبوون دەچێت.
زۆرێک لە خەڵکی و دانیشتوانی گۆی زەوی پێیانوایە، کە ئینتەرنێت و تەکنولۆژیا، بوونەتە هۆکاری گەشەسەندن پێشکەوتنی میللەتان ، لەبەرامبەردا هەندێک بڕوایان وایە کە ئینتەرنێت و تەکنەلۆژیا مرۆڤایەتی رووبەرووی دەردەسەری و کێشە و تاوان کردۆتەوە.ئەم شۆڕشە خێراو لەپڕەی ئینتەرنێت و تەکنەلۆژیا بە دڵنیاییەوە بە هەردوودیو هەم سود وهەم زیانی بۆ مرۆڤایەتی هەبووە.
نوچەنێت: مەترسی خراپ بە کارهێنان زۆر بەکارهێنانی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان لەسەر کچانی ھەرزەکار چییە؟
فەریق حمە ساڵح : گەنجان بە گشتی و کچانی هەرزەکار بە تایبەتی، ناتوانن بەرگەی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بگرن چونکە دوو تایبەتمەندی دیار لە هەرزەکاریدا لە نێوان کچاندا تێکەڵ دەکەن یەکەمیان غەریزەیەکی چەسپاوە بۆ ئەوەی لە خێزان دەربچێت و پەیوەندییە کۆمەڵایەتیەکان فراوان بکات و چاوی بە هاوڕێ تازەکان بکەوێت، لە کاتێکدا دووەمیان هاندەرێکی ناوەکییە بۆ ئەو چالاکیانەی کە بیر و ڕامان دەبەخشن و ئاسۆی نوێیان پێدەبەخشێت.
ئەمەش هەندێک لەو خاڵانەیە کە دەکرێت بەهەند وەریانبگرین:
•بەکارهێنانی زۆر لە هەر شتێک دەبێتە هۆی هەندێک زیان یان کاریگەری لاوەکی دەبێت ، بەکارهێنانی زیاد لە پێویستی سایتەکان و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان دەبێتە هۆی ئالودەبوون.
•لەدەستدانی پەیوەندی ڕاستەقینە لەگەڵ کۆمەڵگەدا، پەیوەندی کەسەکە لەگەڵ هاوڕێ و خزمەکان تەنیا بۆ شاشەی مۆبایل دەمێنێتەوە.
• دەبێتە هۆی ئەوەی کە کەسێک توشی فشار و دڵەڕاوکێ و ئیرەیی ببێت هەروەها توشی دڵەڕاوکێ، خەمۆکی، تەنیایی، ناخۆشی و بێ خەویان بکات سترێس بەیەکێک لەکاریگەرییە هەرە جدییەکانی سایتەکانی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان لەسەر تەندروستی دەروونی هەرزەکاران دادەنرێت. بەهۆی ئەو دیمەنە ترسناک و ڕووداوە ناخۆشانەی کە ڕەنگە لەسەر ئەم سایتانە ببینرێت ڕەنگە ئەنجامی زۆر نەرێنی بۆ تەندروستی دەرونی هەبێت.
•لە ڕێگەی ئەم سایتانەوە کەسێک دەتوانێت زانیاری و وێنەی کەسێک بەدەست بهێنێت و بەو هۆیەوە سودیان لێوەربگرێ وەکو هەڕەشە بەرامبەر خاوەن ئەو زانیاریانە بەکاربهێنێت، یان زانیاری هەڵە لەسەر ئەوکەسە بڵاو بکاتەوە بۆ ئەوەی زیانیان پێ بگەیەنێت.
•لێکۆڵینەوەکانی ئەم دواییە لەسەر کاریگەریی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان لەسەر هەرزەکاران، پێشنیاری ئەوە دەکەن کە گەڕانی هەرزەکار بۆ بەراوردکردنی ژیانی خۆی لەگەڵ کەسانی تر کە ساتەکانی دڵخۆشی خۆیان نیشان دەدەن لەو شوێنانەدا دەبێتە هۆی خەمۆکی و بێهیوای و نائومێدی، تەنانەت توڕەیی وغیرەکردن.
•ئەو هەرزەکارانەی کە زیاتر لە دوو کاتژمێر لە ڕۆژێکدا لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا بەسەر دەبەن، مەترسی زیاتریان هەیە لە نەخۆشی دەروونی یان مەیلی خۆکوژی، هەروەها پێویستی بە پاڵپشتی دەرونی زیاتر هەیە.
•گەڕانی بەردەوام بۆ دۆزینەوەی ئەوەی لەگەڵ خەڵکی دەوروبەرمان دەگوزەرێت و بۆ چاودێریکردنی جوڵەکانیان لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا، دەبێتە هۆی کێشەی ناڕێکی وناتەواوی وتێکچوونی خەو.
هەرزەکاران بە بەکارهێنانی زیاد لە پێویستی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان تووشی خەمۆکی دەبن
نوچەنێت: ئایا ھەڵسوکەوتی دایک و باوک پێویستە چۆن بێت لەگەڵ کچ لە تەمەنی ھەرزەکاریدا؟ چونکە بە قۆناغێکی زۆر ھەستیاردا تێپەر دەبن .
فەریق حمە ساڵح: دەبێت دایک و باوکان بزانن، کە کەمێک مامەڵەکردن لەگەڵ هەرزەکاردا هەستیارە و پێویستی بە شارەزایی و لێهاتویی وهاوڕێیەتی و پەیوەندی زیاترە لەگەڵیاندا.
•دایک یان باوک دەتوانن یارمەتی بدات بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی بە دڵنیابوون لەوەی کچە ھەرزەکارەی هەست بە خۆشەویستی، سەلامەتی و متمانە بکات. ئەمەش هەندێک بیرۆکە:
•بە کچە ھەرزەکارەکەی نیشان بدات، کە هەوڵ دەدات لە هەستەکانی تێبگات. ڕێگایەکی باش بۆ ئەنجامدانی ئەمە ئەوەیە کە باس لە بیر و هەستەکانی بکات. بۆ نمونە، دەتوانێت بڵێیت، من بەم دواییانە زانیومە کە مێشک وخەیاڵت مەشغوڵی کارێکە خۆشحاڵ دەبم ئەگەر بتوانم یارمەتیت بدەم.
•لە پەیوەندیدا بمێنێتەوە لەگەڵ کچە ھەرزەکارەکەی. ئەمە دەتوانێت یارمەتی بدات کە هەست بە سەلامەتی و ئارامی بکات لە بەرامبەر بەرەنگارییەکانی هەرزەکاریدا. بۆ نمونە خواردنی چەند ژەمێکە بەیەکەوە کە دەتوانیت جگە لە دروستکردنی ئینتیما، ئەم کۆبوونەوە خێزانیانە یارمەتی دەدات کە تێبگات لە ژیانی منداڵەکەی چی ڕوودەدات.
•نیشانی بدات کە متمانە بە کچە ھەرزەکارەی دەکات. ئەمە دەتوانێت یارمەتی ئەو بدات کە نیگەرانییەکانی بەڕێوە ببات دەتوانێت کچە ھەرزەکارەی سەرسام بکات بۆ ئەوەی بەسترێس و فشارەکان خۆی بەدەستەوەنەدات و بەم شێوەیە متمانەی خۆی بە ئەو نیشان بدات.
•خۆشەویستی بە کچە ھەرزەکارەی نیشان بدات. ئەوە دەبێتە هۆی ئەوەی کچە ھەرزەکارەی لەوە تێبگات کە ئەو ئاگای لێی دەبێت و یارمەتی دەدات هەست بە سەلامەتی و ئارامی بکات. دەتوانێت باوەشێکی گەرم تاقی بکاتەوە، زەردەخەنەیەک، دەست لێدانێک لەسەر شان، دەست لێدانێکی نەرم لە قۆڵ یان هەر شتێکی تر منداڵەکەی ئاسوودە بێت.
•باشتر وایە پشتگیری کچە ھەرزەکارەکەی بکات و دەستخۆشی لەو کارە ئەرێنییانە بکات، کە دەیگرێتە بەر بۆ زاڵبوون بەسەر نیگەرانییەکانیدا.
•هەوڵ بدات بە بەڕێوەبردنی نیگەرانی و سترێس بە شێوازی ئەرێنی، مۆدێلێکی ڕۆڵی باش بۆ کچە ھەرزەکارەی بێت. ئەنجامدانی هەندێک ڕاهێنان، پشوودانی پێویست و قسەکردن لەگەڵ ئەندامانی خێزان یان هاوڕێیەک دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ هێورکردنەوەی فشارەکان. ئەو کردەوانەی کە دەیکات و دەیڵێیت لە کاتە سەختەکاندا دەتوانێت کاریگەری لەسەر بیرکردنەوە و هەڵسوکەوتی منداڵەکەی هەبێت.
پێویستە باوکان وا پیشانبدەن متمانەیان بە کچە هەرزەکارەکانیان هەیە
نوچەنێت: چۆن هوشیاری بەکارهێنانی تۆرەکۆمەڵایەتیەکان هەبێت؟ وەک دیارە بەشێک لە کچان لەبەر خراپ بەکارھێنانی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان بوونەتە قوربانی؟
فەریق حمە ساڵح: یەکێک لەگرنگترین کاریگەرییە نەرێنییەکانی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان، لەسەر ژیانی خەڵک لەدەستدانی بڕوابوون بەخۆیان و هەروەها ئالودەبوونی ئینتەرنێت و پشکنینی بەردەوامی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان و فەرامۆشکردنی ژیانە کە کاریگەریان هەیە وەک نیکۆتین و دەرمانەکانی تر لەسەر مێشک و دروستکردنی پشتبەستنێکی توند.
بەشێک لەچارەسەر ئەوەیە کە متمانەیان بەخۆیان هەبێت وبەئاگاو هوشیاربن کە بێگومان تۆڕەکۆمەڵایەتیەکان وتەکنەلۆژیا، کاریگەری لەسەر تەواوی ژیانمان هەبووە وهەیە و ئەم کاریگەریانەش رۆژ دوای ڕۆژ زیاتر دەبن، بەڵام گرنگە سود لە تەکنەلۆژیا وەربگرین، بەڵام ئەوەی گرنگترە ئەوەیە کە لە خزمەتی کار و پڕۆژەکانی خۆمانیان بخەینەگەڕ وئێمە ئەو بەکاربهێنین نەک ئەو ئێمە بەکاربهێنێت، تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان بێمەبەست نییە کە بەو شێوە ئاسانە خراونەتە بەردەستی بەکارهێنەرانی کە بە ئارەزووی خۆی وێنە و ستۆری وبابەت و خواردن و جلوبەرگ و ڤیدیۆ ونامە لەگەڵ هاوڕێیانیتر بەشدەکات ودەیخاتەروو، وبەکارهێنەر بە خواستی خۆی تایبەتمەندییەکانی دەبەخشێتەوە کە دواجار ئەمەش بەندە بە ئاستی هوشیاری مامەڵەکرن لە گەڵ ئەم تۆڕە. لێرەدا بۆ بەرچاوروونی زیاتر دەتوانین کەمێک باس لە هوشیاری بکەین.
زانایان و دەروونناسان، بە وردی لەسەر لێکدانەوەی چەمکی هۆشیاری ناڕازی بوون، هەر تیمێک بیروبۆچوون و دەربڕینی تایبەتی خۆی هەبوو کە باس لە دۆخی هوشیاری دەکات لە چەند گۆشەیەکەوە بەڵام هەمووی بەدەوری یەک بیرۆکە یان چەمکدا دەخولێتەوە.
دەتوانین هۆشیاری وەک حاڵەتی تێگەیشتن ودەرککردن پێناسە بکەین، کە مرۆڤ بە ژینگەی دەوروبەرەوە دەبەستێتەوە وەک بەکارهێنانی عەقڵ بۆ لێکدانەوەی ڕووداوەکان کە ئەو دەزگاکانی هۆشیاری خۆی بەکاردێنێت کە ئەو پێنج هەستەیە کە زانیاری و داتا دەهێنێتە ناو مێشکی مرۆڤەوە و پاشان دەست دەکات بە ئەنجامدانی تاقیکردنەوەیەک یان شیکردنەوەیەکی لۆژیکی بۆ ئەوەی قبوڵی بکات یان ڕەتی بکاتەوە بۆ ئەوەی لە یادەوەری ناوەکیدا بپارێزرێت دواتر بەکار بهێنرێت .
لە جیاتی بەفیڕۆدانی چەند کاتژمێرێک لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا، کە دەبێتە هۆی سەرئێشە و هەستکردن بە خەمۆکی و بەراوردکردنی خۆت لەگەڵ ئەوانی تر و بێزاری، هەوڵی دەست کەوتنی چالاکی دڵخۆشکەر و وزەبەخش وەک فێربوونی پیشەیەکی نوێ بدات، ئەگەر هاوڕێکانت چالاکن لەسەر تۆڕە ڕاستەقینەکان و چاوەڕوانی ئەوە دەکەن کە بە هەر پۆست و پەیامێک کە ئێوەی تێدا داناوە لێدوان بدەن و لایک بکەن، زۆر بە ڕوونی فێری بکەپێیان بڵێ کە کاتی تەواوی نییە بۆ ئەنجامدانی ئەم کارانە و پلانێکی وردی بۆ ژیانی داناوە ، فێریان بکەن کە لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا زیادەڕۆیی نەکەن و خۆیان بن، وێنە گرتن بە ئۆتۆمبێلی کەسانی ترەوە یان گۆڕینی دەموچاو وبەکارهێنانی فیلتەر و چاککردنی کەموکوڕیەکان کەسەرنج ڕاکێشت دەکات چونکە هەمیشە ناتوانیت واقیع بشاریتەوە.
سەیرکردنی وێنەکان و ئەوەی هاوڕێکانت هاوبەشن لە تۆڕە ڕاستەقینەکان، تۆ خەمۆکی و نائومێدی وەردەگریت، هەوڵ بدە لە کۆتایدا چێژ لە ژیانت وەربگریت و بەرەو سەرکەوتن بڕۆیت.
توێژینەوەکان ئەوە دەردەخات، کە ئاشنایی لەسەر تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان زۆرجار شکست دەهێنێت، چونکە خەڵک بەشێکی ژیانیان دەشارنەوە یان ناڕازین لە بینینی یەکتر لە جیهانی ڕاستەقینەدا و بەدوای دەرفەتەکانی تردا دەگەڕێن
ئەگەر نەتوانیت بە شێوەیەکی تاکەکەسی لەگەڵ هاوڕێ و ئەندامانی خێزاندا کۆببنەوە، پەیوەندی تەلەفۆنی بەکاربێنن و قسەیان لەگەڵ بکەن، قسەکردن و پشکنینی زمانی جەستەیی خەڵک دەتوانێت زانیاری زۆرت بۆ دابین بکات کە هەرگیز بە کاتژمێری چات و گفتوگۆ لە تۆڕەکان وەدەستنایەت و روونادات.
بەچاودێریکردنی ئەم چارەسەرانە دوای ماوەیەک ئالوودەبوون و پشتبەستنت بەتۆڕە ڕاستەقینەکان نامێنێت و یارمەتی دەدات، تەندروستی جەستەیی و دەروونیت بپارێزێت و لەژیاندا سەرکەوتن بەدەست بهێنێت.
زیادبوونی سەرئێشە پەیوەندی بە زۆر بەکارهێنانی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکانەوە هەیە
باشترین رێگا بۆ بەڕێوەبردنی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان رەچاوکردنی ئەم خاڵانەیە:
•باشترین ڕێگا بۆ بەڕێوەبردنی بەکارهێنانی تۆڕەکان ئەوەیە، کە بۆسود و بەکورتی بەکاری بهێنن، واتە لەماوەیەکی کورتدا وەک 30 خولەک بۆ کاتژمێرێک لەڕۆژێکدا سەردانی کەناڵ یان لاپەڕەیەکی بەسود و بەنرخ بکەن و ناوەڕۆکی نوێیان بخوێننەوە .
بۆ ئەو مەبەستەش بەجێبەجێکردنی میتۆدەکانی ناوبراو دەتوانین بەهێواشی و بەتێپەڕاندنی کات بەکارهێنانی تۆڕە ڕاستەقینەکانمان کەم بکەینەوە بۆ کەمترین کاتی پێویست و لەهەمانکاتیشدا چۆنێتی بەکارهێنانی تۆڕە ڕاستەقینەکان بەرزبکەینەوە ئەم شێوازانە:
- ڕۆژێک بەبێ تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان.
ئاگاداربە لە ناوەڕۆکی پۆستەکەت، گرنگی بە ژمارەی فۆڵەوەر ولایک و حەزەکان مەدە.
- دانانی کاتێک بۆ بەکارهێنانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان.
- گەڕان بەدوای ناوەڕۆکی ڕاستەقینە، پوخت و بەسود.
- پەیوەندی کۆمەڵایەتی وخێزانی زیاتر بکە.
0 لێدوانەکان
Karla Gleichauf
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
M Shyamalan
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
Liz Montano
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment