نه‌وال سه‌عداوى خاوه‌نى کولتوور

ئاماده‌كردنى، نوچه‌نێت

میدیاكانى میسڕ مردنى نه‌وال سه‌عداوییان راگه‌یاند، ئه‌و كه‌ له‌ ته‌مه‌نى 90 ساڵى كۆچى دوایى كرد، یه‌كێك بوو له‌ پزیشك و نووسه‌ر و چالاكوانه‌ به‌ناوبانگه‌كان و داكۆكیكارێكى ناسراوى ژنان بوو.

پێیناگوت، "تۆ ژنێكى ناشیرنى و ترسناكى"، ئه‌و له‌ وه‌ڵامدا واى نووسى، "من ڕاستى ده‌ڵێم، ڕاستیش ناشیرین و ترسناكه‌".

ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌م 21ى ئادار د. نه‌وال سه‌عداوى دواى ململانێیه‌كى سه‌خت له‌گه‌ڵ نه‌خۆشى له‌ ته‌مه‌نى 90 ساڵى كۆچى دوایى كرد. ئه‌و كه‌ خه‌ڵكى میسڕ بوو، ناوبانگى به‌ دنیا بڵاوبووه‌وه‌، بۆیه‌ ماڵپه‌ڕ و ئاژانسه‌كانى دنیا له‌ نموونه‌ى BBC و دوچیه‌ڤیله‌ و رۆیته‌رز  راپۆرتیان له‌سه‌ر ژیانى ئه‌و بڵاوكردووه‌ته‌وه‌.

ئه‌وه‌ى خواره‌وه‌ راپۆرتێكه‌ له‌ BBC بڵاوكراوه‌ته‌وه‌، كه‌ ده‌قه‌كه‌ى له‌لایه‌ن "نوچه‌نێت"ه‌وه‌ وه‌رگێردڕاوه‌.

پێیناگوت، "تۆ ژنێكى ناشیرنى و ترسناكى"، ئه‌و له‌ وه‌ڵامدا واى نووسى، "من ڕاستى ده‌ڵێم، ڕاستیش ناشیرین و ترسناكه‌".

ئه‌مه‌ وته‌ى نه‌وال سه‌عداوییه‌ كه‌ پزیشكێكى میسرى پێشه‌نگ و چالاكوانێكى ژنانه‌ و نووسه‌رێكه‌ كه‌ ده‌یان ساڵ بیروڕاكانى خۆى له‌ رێى رۆمان و وتار و ژیاننامه‌ و كۆڕه‌كانى ده‌رده‌بڕى.

ئه‌و زۆر راشكاو و مكوڕ بوو له‌ داكۆكیكردن له‌ مافه‌ سیاسی و ڕه‌گه‌زییه‌كانى ژنان پاشگه‌ز نه‌بووه‌ته‌وه‌، بۆیه‌ سه‌رچاوه‌ى ئیلهام بوو بۆ چه‌ندان نه‌وه‌. به‌هۆى بوێریى له‌ ده‌ربڕینى بۆچوونه‌كانیشى رووبه‌ڕووى چه‌ندان ره‌خنه‌ و هه‌ڕه‌شه‌ى كوشتن و گرتن بووه‌وه‌.

د. ئومنیه‌ ئه‌مین كه‌ وه‌رگێڕ و دۆستى نه‌وال سه‌عداوى بووه‌، له‌ باره‌ى نه‌وال به‌ ماڵپه‌ڕى BBC‌ ده‌ڵێ، "ئه‌و به‌ رۆحى جه‌نگاوه‌رانه‌ له‌ دایكبووه‌، نموونه‌ى ئه‌و ده‌گمه‌نه‌، پێیانگوت تۆ ژنێكى ناشیرین و ترسناكى".

سه‌عداوى له‌ ساڵى 1931 له‌ گوندێكى ده‌ره‌وه‌ى قاهیره‌ له‌دایكبووه‌، له‌نێو نۆ منداڵى خێزانه‌كه‌ى دووه‌م كچ بووه‌، له‌ ته‌مه‌نى 13 ساڵى یه‌كه‌م رۆمانى خۆى نووسیوه‌.

باوكى فه‌رمانبه‌رێكى حكومه‌ت بووه‌ و داهاتێكى سنووردارى هه‌بووه‌، به‌ڵام دایكى سه‌ر به‌خێزانێكى ده‌وڵه‌مه‌ند بووه‌.

خێزانه‌كه‌ى ویستوویانه‌ له‌ ته‌مه‌نى 10 ساڵى به‌شووى بده‌ن، به‌ڵام كاتێك ره‌تیكردووه‌ته‌وه‌ ئه‌وا دایكیشى لایه‌نگرى بووه‌.

باوكى له‌ فێربوون هاوكاریی كردووه‌، به‌ڵام وه‌ك له‌ نووسینه‌كانى باسى كردووه‌، له‌ ته‌مه‌نی منداڵى هه‌ستى به‌وه‌ كردووه‌ كچان كه‌متر له‌ كوڕان رێزیان لێ ده‌گیرێت.

نه‌وال ئه‌و كاته‌ى له‌ داپیره‌ى گوێبستى ئه‌وه‌ ده‌بێت، "كوڕێك به‌ قه‌د 15 كچه‌ و كچان نه‌گبه‌تیین" یه‌كسه‌ر لێى توڕه‌ ده‌بێت.

هاوڕێكه‌ى نه‌وال ده‌ڵێ، "شتێكى هه‌ڵه‌ى لێره‌وه‌ بینى بۆیه‌ بێ ترس گوزارشتى له‌ بۆچوونى خۆى كرد، له‌و كاتانه‌ نه‌وال نه‌یده‌توانى پشت له‌ شته‌كان بكات".

"خه‌ته‌نه‌كردن به‌ ده‌ست من نه‌بوو، به‌ڵام ئێستا بۆچوونم هه‌یه‌".

یه‌كێك له‌و ئه‌زموونانه‌ى منداڵى كه‌ نه‌وال به‌ روونى باسى ده‌كات، ئه‌وه‌یه‌ له‌ ته‌مه‌نى شه‌ش ساڵى خه‌ته‌نه‌ كراوه‌.

نه‌وال سه‌عداوى له‌ كتێبى "سیماى رووتى ژنى عه‌ره‌ب" باس له‌ كارى ئازاربه‌خشى خه‌ته‌نه‌كردن ده‌كات كه‌ له‌ حه‌مامى ماڵه‌وه‌ كراوه‌ و دایكیشى له‌لاى وه‌ستاوه‌.

نه‌وال سه‌عداوى ...ئه‌و ژنه‌ نووسه‌ره‌ى له‌ جیهان رێزى لێگیرا
له‌ وڵاته‌كه‌ى خۆى نه‌بێ
 

بۆیه‌ به‌ درێژایى ژیانى له‌دژى خه‌ته‌نه‌كردنى ژنان وه‌ستایه‌وه‌ و ئه‌و كاره‌ى به‌ سه‌ركوتكردنى ژنان زانى. هه‌ر چه‌نده‌ خه‌ته‌نه‌كردن له‌ میسر له‌ساڵى 2008 به‌ تاوان دانراوه‌، به‌ڵام نه‌وال هه‌میشه‌ سه‌ركۆنه‌ى به‌رده‌وامبوونى ئه‌و دیارده‌یه‌ى كردووه‌.

له‌ ساڵى 1955 كۆلیژى پزیشكى له‌ زانكۆى قاهیره‌ ته‌واو ده‌كات و وه‌ك پزیشكێك ده‌ست به‌كار ده‌بێت و پسپۆڕییه‌كه‌ى له‌ پزیشكى ده‌روونى ده‌بێت. دواتر به‌هۆى بڵاوكردنه‌وه‌ى كتێبى "ئافره‌ت و سێكس" له‌ ساڵى 1972 كاره‌كه‌ى له‌ وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى میسڕ له‌ ده‌ست دا. چونكه‌ له‌ كتێبه‌كه‌ى هێرشى كردبووه‌ سه‌ر شێواندنى كۆئه‌ندامى زاوزێى مێینه‌  و سه‌ركوتكردنى كردنى ژنان، كه‌ به‌ "خه‌ته‌نه‌" ده‌ناسرێت.

له‌ ساڵى 1973  "گۆڤارى ته‌ندروستی"ش داخرا كه‌ چه‌ند ساڵێك بوو له‌لایه‌ن نه‌واله‌وه‌ دانرا بوو، كه‌چى ئه‌و له‌ ده‌ربڕینى بۆچوونه‌كانى به‌رده‌وام بوو.

له‌ ساڵى 1975 رۆمانى "ژن له‌ خاڵى سفر"ى بڵاوكرده‌وه‌، بیرۆكه‌ى ئه‌م رۆمانه‌ له‌  به‌سه‌رهاتێكى راسته‌قینه‌وه‌ وه‌رگیرا بوو، كه‌ نه‌وال دیدارى كرد بوو، ئه‌و ژنه‌ ‌ ڕووبه‌ڕووى سزاى له‌سێداره‌دان ده‌بووه‌وه‌.

له‌ ساڵى 1977 رۆمانێكى ترى بڵاوكرده‌وه‌ به‌ ناوى "سیماى رووتى ژنى عه‌ره‌ب" له‌و رۆمانه‌ باسى له‌و ئه‌زموونانه‌ ده‌كات كه‌ له‌ ماوه‌ى كاركردنى وه‌ك پزیشكێك له‌ گوندێكدا بینیویه‌تى، له‌ تاوانه‌كانى ده‌ستدرێژى سێكسى و تاوانى نامووس و له‌شفرۆشى.

ئه‌م رۆمانه‌ى تووڕه‌بوونێكى زۆرى دروست كرد و ره‌خنه‌گرانى به‌ تێكدانى وێنه‌ى ژنى عه‌ره‌بى تۆمه‌تباریان كرد.

له‌ ئه‌یلولى ساڵى 1981 نه‌وال سه‌عداوى گیرا كه‌وته‌ به‌ر هه‌ڵمه‌تێكى گرتن، له‌نێو ئه‌و كه‌سانه‌ بوو كه‌ له‌ دژى ئه‌نوه‌ر ساداتى سه‌رۆكى ئه‌و كاتى میسر بوو. نه‌وال ئه‌و كات به‌ كاغه‌زى كلینس و قه‌ڵه‌مى برۆ یاداشته‌كانى ده‌نووسێته‌وه‌ و كه‌ له‌ رێى ژنێكى ناو زیندانه‌وه‌ ده‌ستى كه‌وتبوون.

هاوڕێیه‌كه‌ى ده‌ڵێ، "نه‌وال هه‌ندێك كارى كردووه‌ كه‌س بوێریى ئه‌نجامدانى نه‌بووه‌، كه‌چى به‌لاى ئه‌و كارى ئاسایى بوون، ئه‌و كاتێك ده‌یویست راستى بڵێت، گوێى به‌ شكاندنى رێسا ویاساكان نه‌ده‌دا‌".

دواى كوشتنى سادات، نه‌وال سه‌عداوى ئازاد كرا، به‌ڵام چالاكییه‌كانى له‌ژێر چاودێریى بوون و كتێبه‌كانى قه‌ده‌غه‌ بوون.

ساڵانى دواتر له‌لایه‌ن تونده‌ڕه‌وه‌كانه‌وه‌ هه‌ڕه‌شه‌ى كوشتنى لێكراوه‌ و سكاڵاى له‌دژ تۆمار كرا، بۆیه‌ ناچار بوو دواجار له‌ ئه‌مریكا ژیانى به‌سه‌ر ببات.

له‌وێ به‌رده‌وامبوو له‌سه‌ر هێرشكردنه‌ سه‌ر ئاین و داگیركاریى و ئه‌مه‌ى به‌ "دووفاقى رۆژئاوا" وه‌سف ده‌كرد. هێرشى كرده‌ سه‌ر حیجاب، له‌هه‌مان كاتدا هێرشى كرده‌ سه‌ر جوانكاریى و جلى رووت ئه‌مه‌یش هاوڕێیه‌كانى له‌ چالاكوانه‌ ژنه‌كان تووڕه‌ كرد.
 
له‌ دیمانه‌یه‌كى له‌گه‌ڵ زه‌ینه‌ب به‌ده‌وى كه‌ له‌ ساڵى 2018 له‌ كه‌ناڵى BBC په‌خشكراوه‌، پرسیارى ئه‌وه‌ى لێكراوه‌ ئاخۆ ده‌كرێت توندیى ره‌خنه‌كانى كه‌م بكاته‌وه‌، نه‌وال سه‌عداوى له‌ وه‌ڵامدا ده‌ڵێ، "نه‌خیر ده‌بێت راشكاوانه‌تر بم، ده‌بێت زیاتر دوژمانكارانه‌ بم چونكه‌ جیهان زیاتر دوژمنكارانه‌یه‌، ئێمه‌ پێویستمان به‌وه‌یه‌ خه‌ڵك به‌ ده‌نگى به‌رز له‌ دژى سته‌م قسه‌ بكات".

هه‌روه‌ها گوتیشى، "من به‌ ده‌نگى به‌رز قسه‌ ده‌كه‌م، چونكه‌ توڕه‌م".

له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى خه‌ڵكێكى زۆرى توڕه‌ كردووه‌، نه‌وال سه‌عداوى ناوبانگێكى جیهانى فراوانى به‌ده‌ست هێناوه‌ و كتێیبه‌كانى بۆ زیاتر له‌ 40 زمان وه‌رگێڕدراون.

خه‌دیجه‌ سیساى نووسه‌ر و په‌خشه‌رى به‌ریتانى، كه‌ بریكارى كاره‌كانى نه‌وال بوو‌ له‌ له‌نده‌ن ده‌ڵێ، "به‌ ته‌واوى تێده‌گه‌م خه‌ڵك هه‌میشه‌ له‌گه‌ڵ بۆچوونه‌ سیاسییه‌كانى نه‌وال كۆك نیین، به‌ڵام ئه‌وه‌ى ئیلهامم پێده‌دات نووسینه‌كانییه‌تى و ئه‌وه‌ى به‌ده‌ستى هێناوه‌، بۆ ژنان چیىه‌ ده‌گه‌ینێ".

خه‌دیجه‌ ده‌ڵێ، "ئه‌گه‌ر تۆ ژنێكى ئه‌فریقى بیت و یان هه‌ر ره‌نگێكت هه‌بێت ئه‌وا به‌كاره‌كانى سه‌رسام ده‌بیت".

نه‌وال سه‌عداوى چه‌ندان رێزلێنانى باڵاى له‌ زانكۆكانى جیهان پێدراوه‌ و له‌ ساڵى 2020 گۆڤارى تایمزى ئه‌مریكى له‌ لیستى 100 ژنه‌ كاریگه‌ره‌كه‌ى دنیاى داناوه‌ و وێنه‌ى به‌رگه‌كه‌ى بۆ نه‌وال سه‌عداوى ته‌رخان كردووه‌.

به‌ڵام هێشتا شتێك ماوه‌ به‌ ده‌ست نه‌هاتووه‌، دكتۆره‌ ئومنیه‌ى هاوڕێى ده‌ڵێ، "تاكه‌ خه‌ون و هیواى ئه‌وه‌ بوو هه‌ندێك رێزگرتنى له‌ناو میسر پێ بدرێت، ئه‌و له‌ سه‌رانسه‌رى دنیا رێزلێنانى پێدرا، كه‌چى له‌ناو وڵاته‌كه‌ى خۆى هیچ رێزلێنانى پێنه‌دراوه‌".

نه‌وال سه‌عداوى له‌ساڵى 1996 گه‌ڕایه‌وه‌ میسر، نیشتمانى خۆى، كه‌چى هه‌ر زوو هه‌رایه‌كى له‌ وڵات نایه‌وه‌.

له‌ساڵى 2004 خۆى له‌ هه‌ڵبژاردنى سه‌رۆكایه‌تى میسڕ كاندید كرد، دواتر له‌ دژى ده‌سه‌ڵاتى حوسنى موباره‌ك له‌ ساڵى 2011 به‌شدارى راپه‌ڕینى كرد .

ساڵانى دوایى ته‌مه‌نى له‌ قاهیره‌ له‌ لاى كوڕ و كچه‌كه‌ى به‌سه‌ر برد، ئومنیه‌ى هاوڕێى ده‌ڵێ، "به‌ زۆر رووداو تێپه‌ڕی و كاریگه‌ریى له‌سه‌ر چه‌ندان نه‌وه‌ هه‌بوو، گه‌نجان به‌دواى نموونه‌ى باڵا ده‌گه‌ڕێن، نه‌وال بۆ ئه‌وان پێشه‌نگ بوو".

خه‌دیجه‌ى سیساى ستایشى نووسه‌رى كوچكردوو نه‌وال سه‌عداوى ده‌كات له‌وه‌ى مكوڕ بوو گوێ له‌ به‌سه‌رهاتى ژنانى تر بگرێت، ئه‌وانیش باسى ئه‌زموونى سه‌ختى خۆیان بكه‌ن.

خه‌دیجه‌ ده‌ڵێ، "كه‌سانێك زۆر ناناسم له‌وانه‌ى به‌ناوبانگن و به‌خششیان هه‌یه‌ وه‌ك ئه‌و بن، ئه‌و كۆششى بۆ ئه‌و نه‌ده‌كرد ببێت به‌ پاڵه‌وان، به‌ڵكو به‌ژنى ده‌گوت: پاڵه‌وانى خۆت به‌".

نه‌وال سه‌عدواى نزیكه‌ى 40 كتێبى هه‌یه‌ ئه‌مه‌ ناونیشانى به‌شێكیانه‌:

یاداشته‌كانى ژنه‌ پزیشكێك
به‌زاندنى سنووره‌كان
یاداشتى كیژۆڵه‌یه‌ك به‌ناوى سوعاد
مردنى تاكه‌ پیاوێك له‌سه‌ر زه‌وى 
ساتى راستگۆیى
ژن بنه‌چه‌یه‌
زینه‌
دووانه‌ ده‌سه‌ڵات و سێكس
ژن له‌ خاڵى سفر
سیماى رووتى ژنى عه‌ره‌بى
ژن و سێكس 
ژن و ململانێى ده‌روونى 
گۆرانییه‌كى بازنه‌یى
ئه‌ده‌ب یان كه‌مى ئه‌ده‌ب
 

 

 

بابەتی پەیوەندی دار

0 لێدوانەکان

نەزەری خۆتان بنووسن

ئیمەیلەکەتان بە هیچ شێوەیێک بڵاو نابێتەوە. هەموو فیڵدە ئەستێرە دارەکان ئیجبارین