عادل باخه‌وان: نەوت و گازی هەرێمی کوردستان، نابێته بەدیلی نه‌وت و گازی ڕوسیا
نوچه‌نێت: چنار خۆشناو
د. عادل باخه‌وان ئه‌كادیمیست و به‌ڕێوه‌به‌ری ناوه‌ندی فه‌ڕه‌نسی بۆ توێژینه‌وه له‌سه‌ر عێراق، له‌م گفتوگۆیه‌ی نوچه‌نێتدا، هه‌ڵوه‌سته له‌سه‌ر چه‌ند پرسێكی گرنگ ده‌كات، له‌وانه دیپلۆماسیه‌تی كوردیی و ڕۆڵی سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی له هاوسه‌نگڕاتنی لێكدژه جیهانییه‌كان، هه‌روه‌ها باس له‌وه ده‌كات، كه نه‌وت و گازی هه‌رێمی كوردستان، ناتوانێت ببێته به‌دیلی نه‌وت و گازی ڕوسیا بۆ ئه‌وروپا، چونكه وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت، "نە لە ڕووی چەندایەتییەوە و نە لەڕووی چۆناییەتییەوە، ئەوەندە نەوت وگازمان نییە بتوانین ئەو بۆشاییە پڕبکەینەوە، کە ڕوسیا بەجێیهێشتووە".
دەقى دیمانەى د. عادل باخەوان، نووسەر و لێکۆڵەرى سیاسى لەگەڵ ماڵپەڕى نوچەنێت:
نوچەنێت: ئەوروپا به گشتی و فەرەنسا بەتایبەتی، چۆن پشتیوانی کورد دەکەن؟
د.عادل باخەوان: ئەوروپا یەک سیاسەتی به‌رانبه‌ر به کورد نییە، ئەوروپا لە چەند وڵاتێک پێکهاتووە، هەر وڵاتێک له به‌رانبه‌ر كورددا، سیاسەتی تایبەت بەخۆی هه‌یه، بۆ نموونە بەریتانیا به ته‌نها لەگەڵ هەرێمی کوردستان مامەڵە دەکات، لەگەڵ کوردی سوریا و كوردی ئێران و كوردی توركیا مامه‌ڵه ناكات، به‌ڵام فه‌ڕه‌نسا له‌گه‌ڵ پرسی كورد له ڕۆژهه‌ڵڵاتی ناوه‌ڕاست مامه‌ڵه ده‌كات، بۆ نموونه هێزی سه‌ربازیی فه‌ڕه‌نسا له كوردستانی سوریا هه‌یه، لێره له باشووری كوردستان هێزی فه‌ڕه‌نسی هه‌یه، ده‌مه‌وێت بڵێم هه‌ر وڵاتێكی ئه‌وروپی سیاسه‌تێكی تایبه‌تی به‌رانبه‌ر به كورد هه‌یه، بۆیه زۆر گرنگه كوردیش وڵات به وڵات له سیاسه‌ته‌كه‌یان تێبگه‌ن.
نوچەنێت: کورد چی بکات بۆ ئەوەی پشتیوانی زیاتری ئه‌وروپاییه‌كان به گشتی و به تایبه‌ت فه‌ڕه‌نسییه‌كان به ده‌ست بهێنێت؟
د.عادل باخەوان: تاكه شتێك كه كورد ده‌توانێت بیكات، به‌کا‌رهێنانی ئه‌و جه‌سته دیپلۆماسییه خه‌وتووه‌یه، چونكه جه‌سته‌ی دیپلۆماسییه‌تی كورد خه‌وتووه و وه‌ك پێویست ئیش ناكات، بۆ ئه‌وه‌ی له وڵاتانی ئه‌وروپی بتوانین زۆرترین لۆبی بكه‌ین، ده‌بێت كۆی جه‌سته‌ی دیپلۆماسییه‌تی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بگۆڕین، به‌بێ ئه‌و گۆڕینه مومكین نییه بتوانین كاریگه‌ری له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌ی ئه‌وروپی دابنێین، چونكه ئه‌وه‌ی ئێستا هه‌یه، له ئاستێكی پێویستدا نییه.
به‌رێز سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان، له ڕاگرتنی هاوسەنگی نێوان لێکدژییەکانی سیستەمی جیهانی و سیستەمی هەرێمایەتی سه‌ركه‌وتوو بووه
نوچەنێت: ئه‌ی ڕۆڵی به‌رێز جه‌نابی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان له دیپلۆماسییه‌تدا چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنیت، له كاتێكدا جه‌نابییان ڕۆڵێكی گرنگییان له‌و بواره‌دا هه‌بووه و ئه‌و ڕۆڵه‌یش كاریگه‌ری به‌سه‌ر پێگه‌ی هه‌رێمی كوردستانه‌وه هه‌بووه؟
د.عادل باخەوان: خاڵی هه‌ره به‌هێزی جەنابی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، بریتییە لە پەیوەندییە دیبلۆماسییەکانی لەگەڵ وڵاتانی هەرێمایەتی و جیهانی، هیچ گومانی تێدا نییە، کە سەرۆکی هەرێمی کوردستان، له هاوسەنگی نێوان لێکدژییەکانی سیستەمی جیهانی و لێکدژییەکانی سیستەمی هەرێمایەتی ڕابگرێت سه‌ركه‌وتوو بووه.
نوچه‌نێت: بێرنارد هنری لێڤی، كه وه‌ك فه‌یله‌سوفێكی فه‌ڕه‌نسایی ده‌ناسرێت، پێیوایه له ڕووی وزه‌وه هه‌رێمی كوردستان ده‌توانێت جێی ڕوسیا بگرێته‌وه، ئایا وزه‌ی هه‌رێمی كوردستان له‌و ئاسته‌دایه، كه بتوانێت پێداویستییه‌كانی ئه‌وروپا پڕبكاته‌وه و ئه‌وروپییه‌كان پشتی پێببه‌ستن؟
د.عادل باخەوان: بۆ چوونی من له‌گه‌ڵ بۆچوونی ئه‌و جیاوازه، ئه‌و پێیوایە نەوت و گازی هەرێمی کوردستان دەتوانێت ببێتە بەدیلی نەوت و گازی روسیا، من پێموایە نەوت و گازی هەرێمی کوردستان، نابێته بەدیلی نه‌وت و گازی ڕوسیا، بەڵام بۆ یارمه‌تیدانی ئه‌وروپا نەوت و گازی هەرێمی کوردستان، دەتوانێت تەکامولی نەوت و گازی وڵاتانی تر بکات، ئێمە نە لە ڕوی چەندایەتییەوە و نە لەڕوی چۆناییەتییەوە، ئەوەندە نەوت وگازمان نییە بتوانین ئەو بۆشاییە پڕبکەینەوە، کە ڕوسیا بەجێیهێشتووە.
نوچەنێت: بێرنارد هنری لێڤی باسی له‌وه‌ش كرد، كه هه‌رێمی كوردستان مه‌ترسی له‌سه‌ر، بەبۆچوونی جەنابتان ئەو مەترسییانە چین؟
د.عادل باخەوان: مه‌ترسییه‌كان بریتین له: یەکەم، مه‌ترسی لە گەڕانەوەی داعش، دووەم، مه‌ترسی لە حەشدی شەعبی، سێیەم، مه‌ترسی لە تورکیا کە لە باکووری هەرێمەوە هاتۆتە ناو خاكی هه‌رێمی كوردستانه‌وه، چوارەم مه‌ترسی ئێران کە لە باشووری هەرێمەوە هاتۆتە ناو خاكی هه‌رێمی كوردستان، پێنجەم مه‌ترسی له ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا، كه وه‌ك پێویست باپه‌ندبوونییان به ڕۆژهه‌ڵڵاتی ناوه‌ڕاست و عێراق و كوردستانه‌وه نه‌ماوه، شه‌شه‌م مه‌ترسی له‌وه‌ی كه ئێمه هێزێكی پێشمه‌رگه‌ی یه‌كگرتوومان نییه، حه‌وته‌م مه‌ترسی له‌وه‌ی كه ژێرخانێكی ئابووری به‌هێزمان نییه، هه‌موو ئه‌مانه هه‌ڕه‌شه‌ن به‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستانه‌وه، ئه‌مانه هه‌موویان له ڕووی ستراتیژییه‌ته‌وه هه‌ڕه‌شه‌ن.
نە لەڕووی چەندایەتییەوە و نە لەڕوی چۆناییەتییەوە، ئەوەندە نەوت و گازمان نییە بتوانین ئەو بۆشاییە پڕبکەینەوە، کە ڕووسیا بەجێیهێشتووە.
نوچەنێت: به بۆچوونی جه‌نابت بۆ ڕه‌واندنه‌وه‌ی ئه‌و مه‌ترسییانه، پێویسته چی بكرێت؟
د.عادل باخەوان: ئەوەی کە دەبێت بکرێت، یەکەم بریتیە لە یەک خستنی ستراتیجیی ماڵی کورد، چونکە بەداخەوە ئەوەی کە ئێستا لە کوردستان هەیە بەرژەوەندی حزبمان کردووە بە بەرژەوەندیی نیشتیمانیی، لە کاتێکدا ئەوەی کە ده‌بێت ئەولەویەت بێت، بەرژەوەندییە نیشتیمانییه‌كانه نەک بەرژەوەندییەکانی حزب، ئەوەی کە زۆر زۆر گرنگە بۆ ئێمە هەرێمی کوردستانە، نەک حزب، ئەوەی کە کرنگە بۆ خەڵکی کوردستان، حکومەتی هەرێمی کوردستانە نەک داخوازیی و چاوەڕوانی و پەیوەندییەکانی حزب، بۆ نمونە پەیوەندی ئێمە له‌گه‌ڵ بەغداد له چیدا گرنگە، ئایا پۆستی سەرۆککۆمار گرنگە، یان پرسی نەوت و گاز، ئایا پرسی سەرۆککۆمار گرنگە یان پرسی ناوچە جێناکۆکەکان، ئایا پرسی سەرۆککۆمار گرنگە یان پێشمەرگە، ئایا پرسی سەرۆککۆمار گرنگە یان پرسی ئیدارەکردنی سنورەکان، بۆیە ئەوه بۆ کورد زۆر گرنگە ئەوەیە، لەسەر ئەم مەلەفانەی کە بۆم باس کردی، گوتارێکی هاوبەش بەرهەم بێنێت، بابەتە تەکنیکییەکان بکاتە پلە سێ و پلە چوار، ئەمە خاڵێک.
خاڵێکی تر کە زۆر گرنگە کورد بیکات ئەوەیە، ئێمە سوپایەکی یەکگرتومان نییە، وەکو بۆ نمونە فەرەنسا یان ئەمریکا، یان سیستەمێکی ئابوری زۆر بەهێزمان نییە، وەکو قەتەڕ، کۆمەڵگایەکی یەکگرتومان نییە، وەک کۆمەڵگایەکی بەریتانی یان ئەمریکی، ئەوەی کە هەمانە و نیمانە چەکی دیبلۆماسییە، بەداخەوە چەکە دیبلۆماسییەکەمان فیشەکی تیا نەماوە، مەخزنەکەی خاڵییە ئێستا کاتی هاتووە ئەو مەخزنە پڕکەین لە فیشەک.
0 لێدوانەکان
Karla Gleichauf
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
M Shyamalan
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment
Liz Montano
12 May 2017 at 05:28 pm
On the other hand, we denounce with righteous indignation and dislike men who are so beguiled and demoralized by the charms of pleasure of the moment